Η κουρσα κατα της εξαλειψης, προβαλλοντας την αλλαγη

Η εν ψυχρώ εκτέλεση του Σεσίλ, ενός αφρικανικού λιονταριού, που αποτελούσε πόλο έλξης για το μεγαλύτερο εθνικό πάρκο (Χουάνγκε), στη Ζιμπάμπουε, από έναν εύπορο Αμερικανό, προκάλεσε σοκ και κατακραυγή στην παγκόσμια κοινότητα. Πολιτικοί, ηθοποιοί και φυσικά περιβαλλοντολογικές οργανώσεις και ακτιβιστές, πήραν επίσημα θέση και υποστήριξαν αποφασιστικά το άτυχο λιοντάρι, απαιτώντας να αποδοθεί δικαιοσύνη και να καταδικαστεί, ο φιλόδοξος εκτελεστής. Ο Γουόλτερ Πάρκερ, οδοντίατρος από τη Μινεσότα, φέρεται πως πλήρωσε με 35.000 λίρες τον άνθρωπο που τον μετέφερε στην προστατευόμενη περιοχή που ζουν τα υπερμεγέθη αιλουροειδή. Ο Γουόλτερ Πάρκερ, μπορεί να ισχυρίζεται πως δεν έκανε κάτι άνομο ή δεν γνώριζε πως το λιοντάρι που έπεσε νεκρό ήταν ο Σεσίλ, κάτι τέτοιο όμως, δεν έχει καμία απολύτως σημασία, τη στιγμή που ο Σεσίλ ήταν αφρικανικό λιοντάρι και η κατηγορία αυτή ανήκει στα εκτεθειμένα είδη που δύναται, αν δεν προστατευθούν να απειληθούν με εξαφάνιση. Ο εκτελεστής του Σεσίλ, προσέγγισε νύχτα, το ανυπεράσπιστο ζώο και αφού το δελέασε με το κρέας που του πρόσφερε, το απομάκρυνε από την περιοχή του και το τραυμάτισε μ’ ένα βέλος. Ο Σεσίλ, δεν έπεσε απευθείας νεκρός, περιπλανήθηκε τραυματισμένος για αρκετές ώρες (περίπου 40!), μέχρι τη στιγμή που εντοπίστηκε από τον εκτελεστή του και δέχθηκε το θανατηφόρο πυροβολισμό. H καθιερωμένη πρακτική, του γδαρσίματος και αποκεφαλισμού του λιονταριού, ολοκλήρωσε την αποκρουστική πράξη.

Οι φωτογραφίες που δείχνουν τον Γουόλτερ Πάρκερ, μαζί με τα κουφάρια ζώων (βίσονας, καφέ αρκούδα, λευκός ρινόκερος, όπως και ένα ακόμη, αφρικανικό λιοντάρι), πιστοποιούν πως ο Γουόλτερ ήταν δεινός εκτελεστής, πολλών ακόμη, άγριων ζώων. Προφανώς και ένας τέτοιος άνθρωπος, δεν θα μπορούσε να συναισθανθεί πως πράττει κάτι τόσο επαίσχυντο και να συνετιστεί. Το κυνήγι είναι προσφιλής και νόμιμη μορφή διασκέδασης για σημαντική μερίδα, ευκατάστατων, Αμερικανών, τόσο στο εσωτερικό της χώρας τους, όσο και αλλού. Τ’ ότι στην Αφρική, έχουν προκαθοριστεί συγκεκριμένες χρονικοί περίοδοι που επιτρέπεται το βάρβαρο σπορ, δεν αναιρεί το θανάσιμο του αποτελέσματος, ούτε υποκρύπτει τους λόγους που πραγματοποιείται ένας τέτοιος περιορισμός. Αρκετά, απ’ αυτά τα πάρκα, μόνο κατ’ επίφαση θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, πως λειτουργούν για την προστασία των ζώων ή ακόμη και ως αθώα, τουριστικά αξιοθέατα απαράμιλλης ομορφιάς, μιας και απώτερος τους σκοπός είναι το κέρδος που μπορεί να τους προσφέρει, η λαθροθηρία. Στο εσωτερικό των πάρκων, αναπαράγονται και διατηρούνται ολόκληροι πληθυσμοί άγριων και σπάνιων ζώων (ελέφαντες, ρινόκεροι, αιλουροειδή), που λίγο αργότερα, έναντι υπέρογκων αμοιβών, θα μπορούν να θανατωθούν αγόγγυστα, μακριά από γεωγραφικές και χρονικές απαγορεύσεις.

Μια ολόκληρη, εξαιρετικά επικερδής, επιχείρηση καρποφορεί γύρω από τα πάρκα αυτά και οι κυβερνήσεις αρκετών αφρικανικών κρατών (κυρίως, η Νότια Αφρική, η Ναμίμπια και η Ζιμπάμπουε) συνδράμουν καθοριστικά, ώστε να εξασφαλίσουν τον απαραίτητο εξοπλισμό (άδειες, οδηγούς, δολώματα και όπλα) στους προνομιούχους και επίδοξους εκτελεστές. Οι γενναιόδωρες αμοιβές (όσο πιο δυσεύρετο είναι το ζώο, τόσο αυτές προσαυξάνονται), που λαμβάνουν οι τοπικοί παράγοντες, επαρκούν για να διατηρήσουν και να μετατρέψουν το σαφάρι σε εθνικό προϊόν υψηλής αξίας. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο κυνήγι των άγριων ζώων είναι δεκάδες, και όλες, εξόφθαλμα και συνεπαρμένα, παρουσιάζουν στις διαδικτυακές τους σελίδες, τα τρόπαια – ζώα με τους κυνηγούς – εκτελεστές. Μια από αυτές τις εταιρείες, είναι και η ‘Bushmen Safaris’, η οποία φαίνεται πως διοργάνωσε το σαφάρι που οδήγησε στη δολοφονία του Σεσίλ. Ο ιδρυτής της εταιρείας και ένας ακόμη υπεύθυνος έχουν συλληφθεί και αντιμετωπίζουν σοβαρές κατηγορίες για λαθροθηρία. Αρκετοί, όμως, εξακολουθούν να παραμένουν ελεύθεροι και προστατεύονται από το κράτος. Ελέγχουν τις περιοχές, όπου επιτρέπεται η διεξαγωγή των κυνηγετικών εκδρομών και δρουν ανενόχλητα μέσα σ’ αυτές. Ο Σεσίλ, δεν ήταν το πρώτο λιοντάρι που θανατώθηκε, ούτε το μόνο άγριο ζώο, πολλά άλλα απειλούνται καθημερινά και συνήθως έχουν την απευκταία κατάληξη του.

Η αργοπορημένη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να μποϊκοτάρει τα τρόπαια (κεφάλια ή δέρματα) που προέρχονται από τον πληθυσμό των λιονταριών, δείχνει την επιλεκτικότητα της κίνησης αυτής και την προσπάθεια που καταβάλλει να κατευνάσει αναίμακτα τη διεθνή κατακραυγή. Το γεγονός, πως δεν απαγορεύει ρητά, όλα τα προϊόντα που προέρχονται από τέτοιες δραστηριότητες, μιας και αποδέχεται όλα όσα προέρχονται από περιοχές, όπου ο πληθυσμός των ζώων παραμένει ακόμη αμετάβλητος, δεν αντιμετωπίζει την αρρωστημένη διάθεση των προυχόντων δυτικών, για σάρκα και αίμα. Η κυνηγετική περίοδος, νομιμοποιεί το κυνήγι των άγριων ζώων και συνάμα, ικανοποιεί τα δολοφονικά και αλαζονικά ένστικτα που τρέφουν οι κυνηγοί για απόκτηση και επίδειξη, ασυνήθιστων τροπαίων. Το επιχείρημα, πως η απαγόρευση του κυνηγιού θα ενισχύσει τη λαθροθηρία, μπορεί να είναι ρεαλιστικό, ωστόσο δεν δικαιολογεί, ούτε θεραπεύει, την εγκληματική φύση που κουβαλούν όλοι όσοι επιδίδονται στο αποκρουστικό κυνήγι της αυτοϊκανοποίησης και της επιβολής. Άνθρωποι, που διανύουν χιλιόμετρα και αντί να συνδράμουν στην αντιμετώπιση της φτώχειας και της εξαθλίωσης μιας ολόκληρης ηπείρου, συμμετέχουν, στη βαθμιαία εξαφάνιση εκατοντάδων ειδών. Ευτυχώς, που υπάρχουν και άνθρωποι που λειτουργούν αντιστρόφως ανάλογα και υπερασπίζονται με κάθε μέσο το περιβάλλον και τα έμβια όντα που φιλοξενούνται σ’ αυτό.

Ένας από τους αναγνωρίσιμους υπέρμαχους της προστασίας του περιβάλλοντος, είναι και ο ελληνικής καταγωγής, πολυβραβευμένος σκηνοθέτης και φωτογράφος, Λούι Ψυχογιός. Το 2009, ο ανήσυχος δημιουργός, είχε σοκάρει την παγκόσμια κοινότητα, όταν στο Φεστιβάλ του Σάντανς έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του, ο ‘Όρμος’, ένα από τα πιο συγκλονιστικά ντοκιμαντέρ που έχουν γυριστεί και προβληθεί, ποτέ. Ο ‘Όρμος’, θα κατακτούσε το βραβείο κοινού στο συγκεκριμένο φεστιβάλ και πλήθος άλλων διακρίσεων, μέχρι να αποσπάσει το πολυπόθητο χρυσό αγαλματίδιο στην κατηγορία του καλύτερου ντοκιμαντέρ και το ίδιο το ντοκιμαντέρ να κατοχυρωθεί ως μια θαρραλέα καταγραφή, χωρίς προηγούμενο. Πέρα από κάθε πιθανή βράβευση και διθυραμβική κριτική αποτίμηση όμως, ο ‘Όρμος’, έκανε γνωστή στη διεθνή κοινότητα την αποκρουστική σφαγή δελφινιών που λαμβάνει δράση στον όρμο Ταιτζί της Ιαπωνίας. Μέσα από ένα πρωτάκουστο και περιπετειώδες χρονικό, το οποίο πέρα από κάποιες επεξηγηματικές παρεμβάσεις έχει μονταριστεί σε πραγματικό χρόνο, ο ίδιος ο σκηνοθέτης και μια παράτολμη ομάδα, ειδικά εκπαιδευμένων, ακτιβιστών, κατάφεραν να διεισδύσουν στην απαγορευμένη περιοχή που συντελείται το καθιερωμένο μακελειό και να καταγράψουν τον μαζικό αποδεκατισμό, ολόκληρων οικογενειών, αβοήθητων δελφινιών.

Το γύρισμα, κατόρθωσε να γίνει εφικτό, χάρη στην αποφασιστικότητα, την εφευρετικότητα και προπαντός, την τόλμη μιας ευαισθητοποιημένης ομάδας ανθρώπων. Στο ντοκιμαντέρ γίνεται ολοφάνερο, πως για να προσεγγίσουν την περιφρουρούμενη κοιλότητα, έπρεπε να καταστρώσουν και να εκτελέσουν με μαθηματική ακρίβεια και μυστικότητα, ένα σχέδιο. Το ασυνήθιστο επιτελείο, θέτοντας σε διαρκή κίνδυνο τη ζωή του και με τη βοήθεια πολύτιμων εργαλείων (κρυφών, θερμικών και υποβρύχιων καμερών και στολών δυτών), κατόρθωσε να εισχωρήσει στην αμφιλεγόμενη περιοχή και ν’ αποκαλύψει όλες τις αποτρόπαιες πρακτικές (ο αποπροσανατολισμός με τους παραγόμενους ήχους, ο εγκλωβισμός με τα δίχτυα και το αιματοκύλισμα με τις χαλύβδινες ράβδους) που χρησιμοποιούν οι Ιάπωνες ψαράδες για να προσελκύσουν και να δολοφονήσουν τα δελφίνια. Μπορεί, η πλειονότητα του κόσμου, να ερχόταν για πρώτη φορά σε επαφή μ’ ένα τόσο αιμοσταγές υλικό, τα μέτρα που ελήφθησαν από τις ιαπωνικές αρχές όμως, ήταν ασθενικά και έτσι το αιματοκύλισμα στον όρμο Ταιτζί εξακολουθεί να υφίσταται. Υπολογίζεται, πως κάθε χρόνο στον κόλπο αυτό, θανατώνονται περίπου 2.000 δελφίνια. Κάποια από αυτά δεν τα σκοτώνουν, αγοράζονται έναντι υψηλής αμοιβής από τα θαλάσσια πάρκα και τους ζωολογικούς κήπους του δυτικού κόσμου. Αυτά που σφαγιάζονται τα προωθούν στην ιαπωνική αγορά και τα πουλούν ως κρέας φάλαινας, αποκρύπτοντας πως πρόκειται για το εξαιρετικά επικίνδυνο (τοξικό) κρέας των δελφινιών.

Ακόμη κι αν, δεν έχει απαγορευθεί στους Ιάπωνες ψαράδες να σφαγιάζουν με οποιαδήποτε μέθοδο, αυτά τα τόσο ανεπτυγμένα πλάσματα, ο Λούι Ψυχογιός, συνέλαβε καθοριστικά, ώστε να δώσει στη δημοσιότητα μια αποκρουστική μα καθαρή εικόνα για το τι πραγματικά συμβαίνει στον όρμο. Ταυτοχρόνως, έδωσε το έναυσμα, ώστε να βγει στην επιφάνεια ένα παράνομο σύμπλεγμα αγοραπωλησίας δελφινιών που συνδέεται, τόσο με τις εξεζητημένες διατροφικές συνήθειες των Ιαπώνων, όσο και με τις εξαιρετικά προσοδοφόρες επιχειρήσεις (θαλάσσια πάρκα και ζωολογικούς κήπους) που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και την Αμερική και εκπαιδεύουν, υπό καθεστώς αιχμαλωσίας, δελφίνια ή φάλαινες σε θεαματικές επιδείξεις. Δύο χρόνια αργότερα, ένα άλλο, εξίσου αποκαλυπτικό ντοκιμαντέρ, το ‘Μαύρο Κήτος’ της Γκαμπριέλα Κάουπερθγουέιτ, θα εξέθετε τον τρόπο που λειτουργούν τα πάρκα και τον επιφαινόμενο, εκπαιδευτικό τους χαρακτήρα. Για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, μια από τις μεγαλύτερες και πιο αναγνωρίσιμες αλυσίδες στον κόσμο των θαλάσσιων πάρκων, η ‘Sea World’, βρισκόταν στο μικροσκόπιο. Η διερεύνηση των θανατηφόρων ατυχημάτων που είχαν κάποιοι εκπαιδευτές, έφερνε στο προσκήνιο τις απαράδεκτες συνθήκες κράτησης και εκπαίδευσης των εντυπωσιακών θηλαστικών και την ανομολόγητη αλήθεια, πως κάτω από τις περιορισμένες διαστάσεις μιας πισίνας και αποκομμένα από την οικογένεια τους, τα θηλαστικά αυτά στρεσάρονται και αναπτύσσουν βίαιη και αυτοκτονική συμπεριφορά.

Τις ανησυχίες του, για τη διατήρηση και αποκατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ο Λούι Ψυχογιός, τις είχε παρουσιάσει, μερικά χρόνια νωρίτερα, μέσα από τις εντυπωσιακές φωτογραφίες που κοσμούσαν τις εκδόσεις σημαντικών εντύπων (Time, Newsweek, National Geographic) και τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ (Discovery Channel, History Channel). Το 2005, ο Λούι Ψυχογιός μαζί με τον Τζιμ Κλαρκ, επιχειρηματία από τη Σίλικον Βάλεϊ, θα ίδρυαν την OPS (Ωκεανογραφική Διατήρηση Κοινωνίας), μια μη κερδοσκοπική, οικολογική οργάνωση, που μέσα από τη δημιουργία ενημερωτικού υλικού (κινηματογραφικού, διαδικτυακού και τηλεοπτικού) απέβλεπε στην περιβαλλοντολογική ευαισθητοποίηση, την υπεράσπιση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, την ανάδειξη και υποστήριξη των δικαιωμάτων των ζώων, την καταπολέμηση της λογοκρισίας σε ζητήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον. Παράγωγα, αυτής της τόσο δραστήριας και δημιουργικής, περιβαλλοντολογικής οργάνωσης, θα ήταν και ο ‘Όρμος’, όπως και το πρόσφατο ντοκιμαντέρ που παρουσίασε στο τελευταίο Φεστιβάλ του Σάντανς, ο Λούι Ψυχογιός, και αφορά την εξαφάνιση των ειδών. Στο ‘Racing Extinction’, μια ομάδα που συναποτελείται από ακτιβιστές, επιστήμονες, εφευρέτες και φωτογράφους, παρουσιάζουν εικόνες που αποκαλύπτουν το μέγεθος της θηριωδίας της μαύρης αγοράς, όπως επίσης, την καταστροφή που επιφέρει η ανθρώπινη δραστηριότητα στους ωκεανούς.

Εικόνες ασύλληπτες και απωθητικές, ικανές να επιστήσουν την προσοχή και στον πιο αδαή, για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν χιλιάδες, υδρόβια είδη. Μπορεί, να επιβίωσαν για εκατομμύρια χρόνια από τον αφανισμό, τώρα όμως, απειλούνται περισσότερο από ποτέ με εξαφάνιση. Αρωγός σ’ αυτή την προσπάθεια ενημέρωσης είναι και η ειδικά διαμορφωμένη, σελίδα της ταινίας (http://www.racingextinction.com/). Εκεί, παρουσιάζονται, συμβουλές για έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, παρεμβάσεις που ευνοούν την προστασία των ζώων και τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα στις πόλεις και πληροφορίες που αφορούν την ταινία και τα πλάσματα που απειλούνται με εξαφάνιση. Τίποτα, όμως, δεν μπορεί να συγκριθεί με τις επιτοίχιες ενέργειες – προβολές, που πραγματοποιεί η οργάνωση σε εμβληματικά κτίρια της Αμερικής. Το Σεπτέμβριο του 2014, στο κτιριακό συγκρότημα των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, ένα πρωτόγνωρο οπτικοακουστικό υπερθέαμα, θα παρουσιαζόταν μπροστά στα ανύποπτα βλέμματα των περαστικών. Εκμεταλλευόμενοι στο έπακρο, τις δυνατότητες που μπορεί να τους παρέχει η προηγμένη τεχνολογία, ο αμφιλεγόμενος συμβολισμός και η τοπογραφική αναγνωρισιμότητα ενός τόσο σημαντικού αρχιτεκτονήματος, θα πρόβαλαν το προειδοποιητικό τους μήνυμα, στην κεκλιμένη επιφάνεια του ενός και στην κατακόρυφη επιφάνεια του πανύψηλου, ανεξάρτητου κτίσματος. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προβολής, οι εικόνες των πανέμορφων και απειλούμενων πλασμάτων, συνδιαλέγονταν ή εναλλάσσονταν αρμονικά από εντυπωσιακά γραφήματα – αναπαραστάσεις που εξηγούσαν τη σοβαρότητα της κατάστασης και την ανάγκη να ληφθεί δράση για ν’ αποφευχθεί, η δρομολογούμενη και κλιμακούμενη, καταστροφή του περιβάλλοντος. Σε πολλές περιπτώσεις, οι αντιδράσεις των συγκινημένων και αποσβολωμένων περαστικών, ήταν κάτι περισσότερο από εκδηλωτικές.

Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, την 1η Αυγούστου του 2015, και ενώ η αποτρόπαια δολοφονία του Σεσίλ συγκλονίζει την παγκόσμια κοινότητα, η φιλόδοξη αυτή δράση, θα είχε συνέχεια και μάλιστα ακόμη πιο εντυπωσιακή. Στο Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ στη Νέα Υόρκη, σ’ έναν από τους ψηλότερους και πιο ιστορικούς ουρανοξύστες της υφηλίου, θα παρουσιάζονταν μια σειρά από εκθαμβωτικές φωτογραφίες. Με την πολύτιμη αρωγή του Τράβις Θρέλκελ, επικεφαλή και συνιδρυτή του δημιουργικού γραφείου ‘Obscura Digital’, οι ψηφιοποιημένες εικόνες του Λούι Ψυχογιού, θα προσαρμόζονταν με απαράμιλλη ακρίβεια στη μεγαλειώδη κλίμακα του ιστορικού ουρανοξύστη. 40 προβολείς με φωτεινή ροή που έφτανε τα 20.000 lumen, πρόβαλαν στη διακοσμητικής τεχνοτροπίας (Αρ Ντεκό) πρόσοψη, εκατοντάδες ζώα που απειλούνται με εξαφάνιση. Ήταν τέτοιο το μέγεθος και η φωτεινότητα των προβολών που οι εικόνες μπορούσαν να γίνουν διακριτές από απόσταση 20 οικοδομικών τετραγώνων. Ανάμεσα στα ζώα που μπορούσε να αναγνωρίσει κανείς ήταν, μια λευκή λεοπάρδαλη, ένας φαλακρός αετός, μια καμπούρα φάλαινα με το νεογέννητο της, ένας μαύρος ρινόκερος, ένα σαλάχι μάντα, ένα τρίχρονο τσίτα, ένας μαύρος μακάκος και ο Σεσίλ, το δολοφονημένο μα υπερήφανο λιοντάρι. Για τρεις, περίπου, ώρες, τα απειλούμενα πλάσματα, κινούνταν πάνω στη φωταγωγημένη, σχεδόν ολοζώντανη, πρόσοψη (375 πόδια ύψος και 186 πόδια πλάτος) του Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ. Η ώρα της αλλαγής θα μπορούσε να έρθει αν εξασφαλιζόταν πως τα συγκεκριμένα ζώα θα παραμείνουν για πολλές γενιές ακόμη στη ζωή. Αναντίρρητα, η αξιοποίηση ενός αναγνωρίσιμου αρχιτεκτονήματος με τον πλέον εξελιγμένο τρόπο, μόνο καλό μπορεί να κάνει στη μετάδοση και εξάπλωση ενός περιβαλλοντολογικού μηνύματος. Και όπως λέει, ο Λούι Ψυχογιός, ”είναι καλύτερα ν’ ανάψεις ένα κερί από το να καταριέσαι το σκοτάδι και δε μπορείς ν’ ανάψεις ένα πιο μεγάλο κερί από το Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ”.