Η καταληψη της Νομικης
Ο παρεμβατικός τρόπος με τον οποίο εισήχθη, 50μελής ομάδα φοιτητών, στην αίθουσα που συνεδρίαζαν τα μέλη και ο Πρύτανης της Συγκλήτου (κ. Θεόδωρος Φορτσάκης), του Πανεπιστημίου Αθηνών, πριν από μερικές μέρες προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και έφερε στην επιφάνεια ένα θέμα που έχει απασχολήσει ουκ ολίγες φορές την πανεπιστημιακή κοινότητα: τη φύλαξη των δημόσιων πανεπιστημίων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία τους, το αίσθημα της ασφάλειας των μελών της και η προστασία των κτιριακών εγκαταστάσεων και των υλικοτεχνικών υποδομών.
Η διακοπή της συνεδρίασης και ο αποκλεισμός της Συγκλήτου, πέρα από ένα κακοσκηνοθετημένο τηλεοπτικό προϊόν με υπερβολικά δραματοποιημένες στιγμές , έδωσε την καλύτερη αφορμή στις νεοφιλελεύθερες και συντηρητικές φωνές να έρθουν ένα βήμα πιο κοντά στο πανεπιστημιακό ίδρυμα που τόσο εποφθαλμιούν.
Είχε προηγηθεί το προληπτικό κλείσιμο της πρυτανείας στα Προπύλαια, από φόβο μήπως πραγματοποιηθεί κατάληψη στον εν λόγω κτίριο, με το σκεπτικό πως οι φοιτητές θα αντιδρούσαν στη γνωστοποίηση μιας απόφασης που θα επέτρεπε τη μελλοντική πρόσληψη συνεργείων φύλαξης στους χώρους αυτούς.
Ακολούθησε, συνεδρίαση, κατά την οποία το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου, με Πρόεδρο τον Καθηγητή Επιχειρησιακής Έρευνας του Πανεπιστημίου Μ.Ι.Τ (κ. Μπερτσιμάς Δημήτριος), υποστήριζε πως θεωρούσε απαραίτητο να εκπονηθεί και υλοποιηθεί σύστημα ελέγχου της πρόσβασης όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας αλλά και των πολιτών στις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις. Μ αυτό τον τρόπο, το Συμβούλιο έδειχνε έμπρακτη συμπαράσταση στα σχέδια των πρυτανικών αρχών.
Και το εκ παραδρομής, συμβολικό κλείσιμο του κτιρίου της πρυτανείας, από μερίδα των φοιτητών, μέχρι να οδηγηθούμε στην επιτακτική, είναι η αλήθεια, είσοδο κατά τη συνεδρίαση της Συγκλήτου και να αντικρίσουμε έναν κ. Φορτσάκη να ωρύεται επικαλούμενος την ανάγκη να παρέμβει η αστυνομία μιας και βρισκόντουσαν, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, σε ομηρία. Λίγη διακριτικότητα προς το προφανές της πρόθεσης – πρόφασης, δεν έβλαψε ποτέ κανέναν.
Στο σημείο που έχουμε φθάσει, είναι ευκολότερο και προτιμότερο, να κρατήσεις έναν φοιτητή σε ομηρία, παρά ένα δημοκρατικά εκλεγμένο όργανο του Κράτους. Προσλαμβάνεις προσωπικό από ιδιωτικές εταιρείες για την ενίσχυση της φύλαξης, τοποθετείς συναγερμούς σε ”ευαίσθητα” τα αποκαλούν – χωρίς να προσδιορίζονται ακόμη επακριβώς ποια είναι αυτά, κτίρια μεγάλων ανώτατων ιδρυμάτων (αρχικά), ελέγχεις και μέσα από ένα προηγμένο σύστημα, την πρόσβαση στις εγκαταστάσεις και νιώθεις προφυλαγμένος.
Και αν όλα τα παραπάνω δεν αποδώσουν επαρκώς, έχεις τη δυνατότητα να αυξήσεις τις περιπολίες και τους ελέγχους – ιδίως τις βραδινές ώρες, για να νιώσεις πως το δημόσιο ίδρυμα θα προστατευθεί από τους βάρβαρους (φοιτητικές παρατάξεις) και τους βανδάλους (κινήματα & εξωθεσμικοί παράγοντες).
Προς αυτή την εκσυγχρονιστική κατεύθυνση, οδεύουν τα περισσότερα απαξιωμένα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Στο σύγχρονο, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αστυνομοκρατούμενο πανεπιστήμιο, η πολιτική ζύμωση και η κοινωνική αφύπνιση, δεν έχουν καμία θέση. Οτιδήποτε παρεκκλίνει από την αυστηρή προσήλωση στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, απορρίπτεται.
Οι δε μεταρρυθμίσεις που προωθούνται αυτή τη στιγμή από το Υπουργείο Παιδείας, σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αποσκοπεί σε αυτό ακριβώς: να διαμορφώσει πειθήνιους πρωτοετείς φοιτητές – μελλοντικούς ημιαπασχολούμενους, που δεν θα είναι σε θέση να διακρίνουν την αλήθεια από το ψέμα, που δεν θα έχουν μάθει να αντιδρούν και να διεκδικούν μιας και δεν θα έχουν καταφέρει να αναπτύξουν περισσότερο από το απαιτούμενο το κριτικό τους πνεύμα.
Τώρα, αν τα πανεπιστήμια αυτά, που υπολείπονται σημαντικά σε κύρος και αξιοπιστία από τα διεθνή, δεν έχουν τις υπερσύγχρονες κτιριακές εγκαταστάσεις, τις υλικοτεχνικές υποδομές, το αναγκαίο προσωπικό και την αποστειρωμένη καθαριότητα για να λειτουργήσουν, δεν φαίνεται να ενοχλεί για την ώρα τους αρμόδιους φορείς, μιας και βρισκόμαστε, σε μια παρατεταμένη, μεταβατική περίοδο αυτοδιάλυσης και επανασχεδιασμού.
Η απόλυση των διοικητικών υπαλλήλων και των πανεπιστημιακών φυλάκων, δεν έγινε απρόσκοπτα ούτε τυχαία, σαν απώτερο στόχο, πέρα από την συνεχόμενη υποβάθμιση και το εργασιακό κόστος, είχε την ανάθεση των νευραλγικών αυτών θέσεων σε ιδιωτικές εταιρείες. Για να έρθουν, όμως, οι εταιρείες θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των ιδρυμάτων και η ανεμπόδιστη λειτουργία τους από τα εν δυνάμει ακόμη, ταραχοποιά στοιχεία.
Επειδή, όμως, έχουμε ακόμη δρόμο μέχρι να υλοποιηθεί κάτι τέτοιο, μιας και προϋποθέτει κάποιες αμφισβητούμενες και παρακινδυνευμένες για τη δημοκρατική ευρυθμία των ελληνικών πανεπιστημίων, αποφάσεις, έρχεται η επικαιρότητα για να σου υπενθυμίσει πως κάτι πρέπει να πράξεις, πιο δραστικό, για να προστατευθείς από τους εξωπανεπιστημιακούς εισβολείς . Αυτή είναι η αντίληψη που έχει η πρυτανεία για τους ανήσυχους και σκεπτόμενους φοιτητές. Λίγο πριν, την επέτειο του Πολυτεχνείου, δράττεται της ευκαιρίας να τους προσδώσει χαρακτηριστικά που συνάδουν με τρομοκρατικές ομάδες.
Ενδεχομένως, ότι προηγήθηκε το τελευταίο διάστημα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, να προετοίμαζε για την εικόνα που αντίκρισαν το πρωί της Πέμπτης, οι φοιτητές. Για λόγους, πάντα, δημόσιας τάξης και ασφάλειας και υπό το φόβο της κατάληψης, η πρυτανεία αποφάσισε να κλείσει πρόωρα τη σχολή και για να επιτύχει το σκοπό της ζήτησε τη συνδρομή των αστυνομικών δυνάμεων. Όταν οι φοιτητές επιχείρησαν, να μπουν στο κτίριο της Νομικής, δέχθηκαν εκτός από χημικά και την αυταρχική συμπεριφορά των εντεταλμένων οργάνων. Αποτέλεσμα δυο από τους φοιτητές να τραυματιστούν και μια εικόνα που δεν συνάδει καθόλου μ’ ένα δημοκρατικό και δημόσιο πανεπιστήμιο.
Σχήμα οξύμωρο: ένεκα και της γιορτής του Πολυτεχνείου, λοιπόν, οι αρμόδιοι φορείς, αποφάσισαν να προστατέψουν το κτίριο, χωρίς τη συνδρομή των φοιτητών, παρά με την παρουσία των αστυνομικών δυνάμεων. Αυτό εύλογα δημιουργεί επικίνδυνους συνειρμούς, που αναπόφευκτα φέρνουν μνήμες από την ταραγμένη περίοδο που υποτίθεται πως τιμάς.
Το Πανεπιστήμιο δεν ανήκει ούτε στους φοιτητές αλλά ούτε και στα μέλη του. Τα μέλη έχουν, όμως, μεγαλύτερη ευθύνη μα και την απαιτούμενη ικανότητα προκειμένου να υποδείξουν πνεύμα συνεργασίας και όχι αυταρχισμό. Διότι, διαφορετικό αντίκτυπο θα είχε αν αντί για τις αστυνομικές δυνάμεις, είχες φροντίσει να έρθεις σε επαφή με την πλειοψηφία των φοιτητικών παρατάξεων προκειμένου το κτίριο να μείνει κλειστό ή ανοιχτό με δική τους ευθύνη. Το τελευταίο, όμως, θα προϋπόθετε πως είναι πραγματικά ελεύθεροι και πως εσύ έχεις επιληφθεί ώστε να τους προετοιμάσεις γι’ αυτό.
Και για όσους αναρωτιούνται ακόμη, το να κάνεις κατάληψη στο κτίριο της Νομικής, έχει την ίδια ακριβώς σημασία και συμβολισμό με το Πολυτεχνείο: στις 21 Φεβρουαρίου του 1973, και αφού είχε προηγηθεί η παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η υποχρεωτική στράτευση των περίπου 88 φοιτητών, 4.000 φοιτητές κατέλαβαν το κτίριο της Νομικής Αθηνών στην οδό Σόλωνος. Ανέβηκαν στην ταράτσα του κτιρίου και από εκεί καλούσαν τους πολίτες να τους συμπαρασταθούν στον αγώνα τους για δημοκρατικές ελευθερίες. Οι πρυτανικές αρχές ανέχθηκαν την κατάληψη και δεν ζήτησαν την επέμβαση της αστυνομίας.
Το βράδυ της επόμενης ημέρας (22 Φεβρουαρίου) και ενώ πλήθος κόσμου είχε κατακλύσει τους δρόμους γύρω από τη Νομική οι καταληψίες άρχισαν να αποχωρούν. Ωστόσο, υπήρξαν συγκρούσεις με την αστυνομία και παρακρατικούς, με αποτέλεσμα τραυματισμούς και συλλήψεις διαδηλωτών. Μια ακόμη κατάληψη ακολούθησε στις 20 Μαρτίου του 1973, όπου όμως οι πρυτανικές αρχές ζήτησαν την επέμβαση της αστυνομίας με αποτέλεσμα να τραυματιστούν και να συλληφθούν αρκετοί φοιτητές.
Εν ολίγοις, το κτίριο της Νομικής αποτέλεσε προπομπό για την εξέγερση που έμελλε να ακολουθήσει λίγους μήνες αργότερα στο Πολυτεχνείο. Μπορεί να μην γιορτάζεται η συγκεκριμένη ημερομηνία και όλες οι τιμές να αποδίδονται στο χώρο του Πολυτεχνείου, καλό είναι να υπενθυμίζεται όμως, μιας και έχει βαρύνουσα σημασία για την κλιμάκωση των μετέπειτα φοιτητικών κινητοποιήσεων.
Με τη στάση που επέδειξαν, οι πρυτανικές αρχές (του Πανεπιστημίου Αθηνών), δείχνουν να έχουν ξεχάσει τα καθοριστικά αυτά γεγονότα. Για την ακρίβεια, δείχνουν να τα έχουν προσαρμόσει με τέτοιο τρόπο ώστε να εξυπηρετούνται τα δεδομένα της νέας, επαναδιατυπωμένης εποχής. Μιας εποχής, που κάθε άλλο παρά έχει σχέση, με την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ευθύνη σε αυτό φέρουν και οι φοιτητικές παρατάξεις, ως στρατευμένες μαριονέτες των κομμάτων. Την ευθύνη αυτή φαίνεται πως ήδη την πληρώνουν με τη στοχευμένη προσπάθεια αποπολιτικοποίησης που επιχειρείται.
Ανάλογη, στρεβλωτική ματιά, απόκτησαν πολλές, μετέπειτα πολιτικές και δημοσιογραφικές προσωπικότητες, που συμμετείχαν στην πρώτη αυτή κατάληψη στο κτίριο της Νομικής. Με την παρουσία τους σε νευραλγικές θέσεις, ψηφίζοντας ή παρουσιάζοντας αναλόγως, συνέβαλαν καθοριστικά στο να απαξιωθεί το δημόσιο πανεπιστήμιο στη συνείδηση του κόσμου αλλά και επανερμήνευσαν την έννοια άσυλο προκειμένου να μετατραπεί σε ένα κατευθυνόμενων συμφερόντων, άνδρο της ανομίας. Οι γνωστοί κουκουλοφόροι – μπαχαλάκηδες, απλώς ολοκλήρωσαν την εικόνα αυτή.
Γι’ αυτό, κλείνοντας, καλό θα ήταν να θυμηθούμε, λίγο πριν το άνδρο αυτό γίνει ξανά απολύτως έννομο, τον όρκο που απήγγειλαν οι φοιτητές, τόσο το Νοέμβρη του 73′ στο Πολυτεχνείο όσο και το Φλεβάρη του ίδιου έτους στη Νομική: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων». Ίσως, μόνο τότε, αντιληφθούμε τη μεγάλη ευθύνη που φέρουν οι φοιτητές, για να αποκαταστήσουν τη χαμένη εικόνα, που τόσο πολύ έχουμε λησμονήσει.
