Αστυνομικη Βια, Φυλετικος Ρατσισμος Και 8 Οργισμενα Τραγουδια Από Το 2015 (Μερος 1)

Την περασμένη χρονιά, δεκάδες, αναίτια περιστατικά αστυνομικής βίας σημειώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εις βάρος της πολύπαθης, αφροαμερικανικής κοινότητας. Τόσο το εσωτερικό της πολυφυλετικής χώρας, όσο και η διεθνής κοινότητα παρακολούθησε αποσβολωμένη τις φρικτές πράξεις (ουκ ολίγες είναι καταγεγραμμένες). Δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά, όταν αρκετές από τις υπέρμετρες ενέργειες είχαν σαν αποτέλεσμα την εν ψυχρώ δολοφονία αθώων πολιτών, ενώ τα κίνητρα των αστυνομικών κατέληγαν να είναι εξόφθαλμα ρατσιστικά. Για μια ακόμη φορά, στην πρόσφατη, αιματοβαμμένη ιστορία της Αμερικής, η συνταγματικά κατοχυρωμένη, θεμελιώδης αρχή της ισότητας φαινόταν να μην είναι και τόσο αυτονόητη για όλους τους πολίτες. Ειδικότερα, για όσους προέρχονταν από τα φτωχά κοινωνικά στρώματα των υποβαθμισμένων περιοχών και ήταν μαύροι. Η δε προκλητική ατιμωρησία (ή προστασία) των κατηγορούμενων αστυνομικών, η κωλυσιεργία της δικαιοσύνης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να εξασκήσει το λειτούργημα της  τασσόμενη στο πλευρό του απροστάτευτου πολίτη, όπως και η ανεπάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα να παρέμβει ουσιαστικά, προκάλεσαν βίαιες αναταραχές που ενέτειναν το χάσμα και το άσπονδο μίσος ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές. Αναπόφευκτα, όταν μια τόσο ανεπιθύμητη κατάσταση επαναλαμβάνεται, δεν μπορεί παρά να έχει οργισμένο αντίλογο.

Η πολυπληθέστατη αφροαμερικανική κοινότητα κατόρθωσε να συσπειρωθεί και να εντάξει στους μαχητικούς της κόλπους, κάθε δημοκρατικό πολίτη αυτής της χώρας που δεν ξεχνάει, πως πριν από κάθε σεξουαλικό, εθνοτικό ή και θρησκευτικό προσδιορισμό είναι πρωτίστως άνθρωπος, ίσος προς κάθε άνθρωπο. Και αυτό είναι κάτι που αντικατοπτρίζεται, όχι μόνο στις πολυάριθμες πορείες διαμαρτυρίας ή τις εκδηλώσεις αλληλεγγύης, αλλά και σε κάθε μορφή τέχνης. Πολίτες απ’ όλη τη χώρα ενώνονται για έναν κοινό σκοπό και στο πλάι τους στέκονται σημαντικά μέλη της ευρύτερης καλλιτεχνικής κοινότητας. Χαρακτηριστικό είναι, πως στην περιοχή της μουσικής παραγωγής, δεν είναι λίγα τα παραδείγματα που μέσα στη χρονιά παρέδωσαν μια σειρά από πραγματικά, πολιτικοποιημένα κομψοτεχνήματα. Κατά βάση προέρχονται από μαύρους εκπροσώπους και εκφράζονται από αντίστοιχα μουσικά είδη (ραπ, χιπ χοπ). Μουσική, η οποία, εκ φύσεως είναι αντιδραστική και αφορά τη ζωή των περιθωριοποιημένων μαύρων. Κάποια απ’ τα κομμάτια συνοδεύονται και από μερικά πολύ εμπνευσμένα και εξεζητημένα βίντεο. Στο κείμενο αυτό θα εξετάσουμε τα σημαντικότερα από αυτά. Εκείνα, τα τραγούδια που τόλμησαν να αρθρώσουν πολιτικό λόγο, τη στιγμή που η θιγόμενη πλευρά το έχει ανάγκη. Γιατί, η μουσική, ως εύληπτη μορφή τέχνης, θα έπρεπε να μπορεί να παρευρίσκεται με εμψυχωτικό τρόπο στο πλευρό των αδυνάτων, να εμπνέει την κοινωνική αλλαγή και το κυριότερο να θυμίζει, αυτό που τείνει σκοπίμως, να ξεχαστεί.

Pussy Riot – ”I Can’t Breathe (Feat. R. Hell, N. Zinner, A. Wyatt, Jack Wood, Scofferlane)” (Φεβρουάριος 2015)

Το ‘I Can’t Breath’, πρωτίστως, λειτουργεί σαν ένας ιδιότυπος και συγκινητικός φόρος τιμής στη μνήμη του αδικοχαμένου Αφροαμερικανού, Έρικ Γκάρνερ. Ήταν Ιούλιος του 2014, όταν ο τελευταίος, θα έχανε με δραματικό τρόπο τη ζωή του στο Στέιτεν Άιλαντ της Νέας Υόρκης. Με την κατηγορία, πως πουλούσε λαθραία τσιγάρα, ήρθε σε λεκτική αντιπαράθεση με τους αστυνομικούς που του κάνανε έλεγχο. Όταν, ο ένας από τους αξιωματικούς του άρπαξε το χέρι για να τον συλλάβει, ο Έρικ αποτραβήχτηκε και τον παρακάλεσε να μην τον ακουμπάει. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, να δεχθεί μια πολύ πιο βίαιη και αφοπλιστική ενέργεια από τον συγκεκριμένο αστυνομικό. Του έκανε λαβή γύρω από τον λαιμό, τον τράβηξε προς τα πίσω και τον έριξε στο έδαφος. Τρεις ακόμη αστυνομικοί βρέθηκαν πάνω του, ενώ ο αξιωματικός μπορεί να του απελευθέρωσε τον λαιμό, άρχισε όμως, να του πιέζει με τα χέρια, το κεφάλι στο πεζοδρόμιο. Αυτή η αυθαίρετη και απάνθρωπη συμπεριφορά προκάλεσε ασφυξία στον 43χρονο Έρικ. 11 ολόκληρες φορές επεσήμανε πως δεν μπορεί ν’ αναπνεύσει πριν χάσει τις αισθήσεις του. Τα τελευταία λόγια του Έρικ Γκάρνερ, ακούγονται και στο εν λόγω τραγούδι. O Richard Hell (Neon Boys, Television, The Voidoids) αναγιγνώσκει με ανατριχιαστικό τρόπο τις τελευταίες αυτές λέξεις, ενώ η Μαρία Αλιόκινα και η Ναντέζντα Τολονίκοβα, δυο από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα της πολυσυζητημένης πανκ ροκ κολεκτίβας (Pussy Riot) είναι υπεύθυνες για την πρόταση και τον σχεδιασμό της παραγωγής. Τα φωνητικά και οι στίχοι ανήκουν σε δύο άλλες ρώσικες μπάντες (Jack Wood και Scofferlane). Γι’ αυτό και εκ πρώτης όψεως είναι φανερή, η τόσο μεγάλη απόκλιση από τον χαρακτηριστικό ήχο των Pussy Riot.

Τις κοφτερές συγχορδίες, τον φρενιτιώδη ρυθμό και τα ακατάληπτα ουρλιαχτά με τα οποία έντυνε τη φεμινιστική του δράση, το προβοκατόρικο συγκρότημα, διαδέχεται μια πιο απλή μελωδία, ο επαναλαμβανόμενος ρυθμός του μπάσου και μια μειλίχια φωνητική απόδοση. Ίσως, με την απουσία οποιουδήποτε γνώριμου, επιθετικού παράγοντα να πραγματοποιούν τη δική τους σιωπηλή αντίδραση μπροστά στο μέγεθος μιας ακόμη ανθρώπινης κτηνωδίας. Την αφορμή για την ηχογράφηση του τραγουδιού, πάντως, την έδωσε η αμφισβητούμενη, αθωωτική απόφαση για τον λευκό αστυνομικό. Το αποτέλεσμα της, όξυνε την κατάσταση και ταραχώδεις διαδηλώσεις σημειώθηκαν για ακόμη μια φορά σε ολόκληρη τη χώρα. Οι συγκρούσεις ενέπνευσαν και τους στίχους του τραγουδιού. Κάτι τέτοιο, γίνεται παραπάνω από ευδιάκριτο, στην πρώτη στροφή του, ”He’s become his death, the spark of the riots / That’s the way he’s blessed to stay alive”. Τα δύο μέλη των Pussy Riot, πρωταγωνιστούν και στο εξαιρετικό βίντεο κλιπ που συνοδεύει το τραγούδι. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού, οι δύο Ρωσίδες, φορώντας στολές που παραπέμπουν στις δυνάμεις αποτροπής της πατρίδας τους, βρίσκονται ξαπλωμένες και αδρανοποιημένες σ’ έναν μακρόστενο λάκκο. Κάτι περισσότερο από τέσσερα αργά και βασανιστικά λεπτά θα είναι αρκετά για να θαφτούν ζωντανές μαζί με όποια ελπίδα απονομής της δικαιοσύνης. Σ’ εκείνο ακριβώς, το σημείο, ο συνεχής ρυθμικός χτύπος θα παύσει και ένας υπόκωφος βιομηχανικός θόρυβος θα καλύψει (μαζί με το χώμα) τα πάντα. Το βίντεο αποτελεί, ένα αγωνιώδες, κλειστοφοβικό μονοπλάνο, που καταλήγει με έναν αντίστοιχα αποπνικτικό τρόπο, ευθεία αναφορά, στο τέλος που είχε ο Έρικ Γκάρνερ.

Run The Jewels – “Close Your Eyes (And Count To F**k) (Feat. Zack de la Rocha)” (Μάρτιος 2015)

To εκρηκτικό δίδυμο που αποτελεί την θετικά αποτιμημένη σύμπραξη των Run the Jewels (El-P και Killer Mike), συνεργάζεται με την διακρινόμενη μορφή του μεξικανικής καταγωγής, Zack de la Rocha (πρώην τραγουδιστής των εμβληματικών και ριζοσπαστικών φρονημάτων, Rage Against the Machine) και παραδίδουν ένα τραγούδι που επιτίθεται με την πιο ακραία μέθοδο στη λευκή επιβολή και τον ανεξέλεγκτο αυταρχισμό της αμερικάνικης αστυνομίας. Χαρακτηριστικό είναι, πως στην πρώτη στροφή του εν λόγω τραγουδιού, ο Killer Mike, όχι μόνο επικρίνει τους Αφροαμερικανούς καλλιτέχνες που έχουν επιδοθεί σ’ έναν αυτάρεσκο τρόπο ζωής, καλώντας τους να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν την αστυνομική βία, αλλά καλεί σε εξέγερση τους κρατούμενους μιας εκ των χειρότερων φυλακών (Rickers Island) και σε βασανισμό των φυλάκων μέσα από τη νομιμοποιημένη πρακτική του εικονικού πνιγμού. Στο τελευταίο, διακρίνεται και μια δόση ειρωνείας, μιας και επιλέγεται μια μέθοδος που η αμερικανική κυβέρνηση δεν θεωρεί εγκληματική και την εγκρίνει. Στη δεύτερη στροφή, τον λόγο λαμβάνει, το έτερο ήμισυ των Run the Jewels. O El-P, αναμετριέται με το διεφθαρμένο σύστημα και την επιλεκτική απονομή της δικαιοσύνης. Αποστρέφεται τη δικαστική εξουσία, μιας και πιστεύει, πως εκμεταλλεύεται την αλήθεια με τρόπο που να εξυπηρετεί τα δικά της συμφέροντα. Ταυτόχρονα, δεν διστάζει να υπενθυμίσει πως προέρχεται από τα πιο φτωχά και αποκλεισμένα κοινωνικά στρώματα της Νέας Υόρκης και πως προτιμάει τη δηλητηρίαση με κυάνιο από το να ηττηθεί (ή παραδοθεί). Οι El-P και Killer Mike, θα έχουν από μια ακόμη στροφή ο καθένας με αντίστοιχες κοινωνικοπολιτικές αναφορές και προσωπικά βιώματα.

Όσον αφορά τη συνεισφορά του Zack de la Rocha, αυτή εντοπίζεται στο ρεφρέν, εκεί όπου υπάρχει η άμεση διάθεση να αποκτήσει, η αφροαμερικανική κοινότητα, ότι έχει στερηθεί. Ο αφοπλιστικός τρόπος με τον οποίο ακούγεται το επαναλαμβανόμενο ρεφρέν, ”Run them jewels fast, run them, run them jewels fast”  από μια αναγνωρίσιμη φωνή σαν και αυτή του Zack de la Rocha, χαρακτηρίζει το τραγούδι. Είναι όμως, ο έξυπνος τρόπος, με τον οποίο το ”Run them” απομονώνεται και αξιοποιείται, ηχώντας ρυθμικά, πίσω από κάθε στροφή των Run the Jewels που κλέβει την παράσταση. Δεν είναι όμως, μόνο το ρεφρέν αλλά και η 5η (και τελευταία) στροφή που ανήκει στον εν λόγω τραγουδιστή. Η σύγκρουση ανάμεσα στην αφροαμερικανική κοινότητα και την αστυνομία οπτικοποιείται με απαράμιλλη ένταση και στο βίντεο που συντροφεύει το τραγούδι. Σκηνοθετημένο από τον AG Rojas και έχοντας ως πρωταγωνιστές, τον Σία Γουίγκαμ (‘Boardwalk Empire’) στον ρόλο του λευκού αστυνομικού και τον Κιθ Στάνφιλντ (‘Selma’) στον ρόλο του μαύρου νεαρού, το βίντεο μεταφέρει τη βία των στίχων μέσα από μια προβοκατόρικα χορογραφημένη μονομαχία. Ο άγριος τρόπος με τον οποίο τα δύο άκρα προσεγγίζονται, ενισχύεται και από την ασπρόμαυρη φωτογραφία. Οι δύο χαρακτήρες, επιδίδονται σε μια αέναη σύγκρουση, χωρίς να μπορεί να επικρατήσει κάποιος. Είναι τόσο εξαντλημένοι που δίνουν την εντύπωση πως παλεύουν ασταμάτητα για ημέρες. Αυτή η ματαιότητα είναι που δίνει μια πιο εξισορροπητική διάσταση στην αρνητική απόχρωση των στίχων και το φορτισμένο κλίμα που επικρατεί στην κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο, το βίντεο, κατορθώνει να ανοίξει έναν γόνιμο και δημιουργικό διάλογο τόσο για τα όρια που μπορεί να έχει αυτή η επιθετική διαλεκτική, όσο και για το αδιέξοδο του μίσους.

Mavis Staples – ”Fight” (Απρίλιος 2015)

Σε ολότελα, διαφορετικό μουσικολογικό ύφος (ρυθμ εντ μπλουζ και φανκ), εξελίσσεται το τραγούδι ”Fight”, της Mavis Staples. Η 75χρονη, Αφροαμερικανή τραγουδίστρια, πέρα από μια εξαιρετικά επιτυχημένη καριέρα στο χώρο της μουσικής ή του κινηματογράφου, έμεινε γνωστή και για τις ακτιβιστικές της ενέργειες. Απόρροια, τέτοιων ανησυχιών, θα μπορούσε να θεωρηθεί και το εν λόγω τραγούδι που αποτελεί μέρος ενός EP (‘Your Good Fortune’) σε παραγωγή του Son Little. H δυναμική φωνητική παρουσία της θρυλικής, Mavis Staples, και μια εκσυγχρονισμένη αντιμετώπιση στον κλασικό ήχο των ρυθμ εντ μπλουζ χαρακτηρίζουν το τραγούδι, που δυστυχώς δεν συνοδεύεται από κάποιο ανάλογο βίντεο. Δεν είναι, όμως, μόνο στη μουσική διατύπωση που τα πράγματα είναι διαφορετικά, αλλά και στους στίχους. Μπορεί, η Mavis Staples, να καλεί σε αγώνα και να αναφέρει εμφατικά πως έχει κουραστεί, ”So I pray, though I‘m tired / But this can‘t wait, so we fight” το κάνει με πιο μετριοπαθή τρόπο απ’ ότι οι προηγούμενοι (Run The Jewels), ”Yeah, I‘m a soldier but I don‘t use a gun”. Συγχρόνως, δεν επιθυμεί, να στοχοποιήσει τους αστυνομικούς (δεν συντελείται το ίδιο για τους διευθύνοντες συμβούλους των εταιρειών ή αυτούς που κινούν τα νήματα). Κάτι τέτοιο δεν είναι μεμπτό, βέβαια, μιας και μιλάμε για ένα τραγούδι ερμηνευμένο από μια συνετή και καταξιωμένη καλλιτέχνιδα, που έχει ζήσει ως το μεδούλι τον κοινωνικό ρατσισμό. Πόσο μάλλον, όταν προστίθεται μια ασυνήθιστη οπτική που αναδεικνύει το φυλετικό πρόβλημα.

Emeli Sande – ”Don’t Fight The Bullet” (Μάιος 2015)

Με εντελώς καθησυχαστικό τρόπο, εμφανίζεται η νεόκοπη Βρετανίδα (με καταγωγή από τη Ζάμπια), τραγουδίστρια και στιχουργός, Emeli Sande. Επιθυμία της, να κατευνάσει το μίσος και να οδηγήσει την αφροαμερικάνικη κοινότητα προς μια διευθέτηση που θα έχει ειρηνικά χαρακτηριστικά, ”We‘re in the same old boat everyone / So don‘t fight the bullet, fight the gun”. Η Emeli Sande, προφανώς απηυδισμένη, από τον αέναο κύκλο της βιαιότητας καλεί σε κατάπαυση του πυρός. Αναγνωρίζει, πως και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές είναι μέρος ενός αναποτελεσματικού συστήματος που στόχο έχει την αλληλοεξόντωση. Μονάχα, που ξεχνάει να αναφέρει (αν και το υπονοεί) ποιον εξυπηρετεί αυτό το μοντέλο, ποιος επικρατεί και πως τα όργανα της τάξης συμπεριφέρονται καταχρηστικά και προκατειλημμένα για να εξασφαλίσουν πως αυτό το σύστημα θα συνεχίσει να υπάρχει, όσο μεροληπτικό κι αν είναι. Ταυτόχρονα, κάνει επίκληση στην καλοσύνη και την αγάπη που κρύβει ο καθένας μέσα του, ως μοναδικό εγγυητή, γι’ αυτή την επίλυση. Αυτό το τελευταίο, μπορεί να δείχνει απλοϊκό και απολιτικό, καμία φορά όμως, ενδείκνυται για να ηρεμήσουν τα τεταμένα πνεύματα. Πόσο μάλλον, όταν μια φορτισμένη ομιλία, δεν δύναται να προσφέρει τη λύση παρά μόνο την εκτόνωση. Συνοδευόμενη από ένα πιάνο, η ερμηνεία της είναι ακατέργαστη, μιας και δεν αποτελεί επίσημη κυκλοφορία. Χαρακτηριστικό προς αυτή την κατεύθυνση είναι και το ασπρόμαυρο βίντεο που συνοδεύει το τραγούδι, το οποίο δείχνει να έχει γυριστεί με μια λήψη και χωρίς καμία τεχνική επεξεργασία, στην κατοικία της. Ο τρόπος που το ερμηνεύει, πάντως, είναι σπαρακτικός και αυτό είναι κάτι που γίνεται εμφανές και στο εν λόγω βίντεο.