The Secret Life Of Plankton

Οι πολυπράγμονες, σχεδιαστές πολυμέσων, σκηνοθέτες και παραγωγοί, Noé Sardet – Sharif Mirshak, τα τελευταία χρόνια (συν)διαμόρφωσαν και διευθύνουν την εταιρεία παραγωγής, Parafilms, που έχει την έδρα της στο Μόντρεαλ και εξειδικεύεται στην παραγωγή ταινιών μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ και κινουμένων σχεδίων. Επιπρόσθετα, συνεργάζονται με ένα αρκετά διευρυμένο δίκτυο ανθρώπων, το οποίο συμπεριλαμβάνει άλλους καλλιτέχνες και επιστήμονες για να παράγουν μια σειρά από έργα που τα διακρίνει η ποιότητα, η συνέπεια και η εμβρίθεια.  Αποτέλεσμα τούτης της πολυπρισματικής και συμμετοχικής προσπάθειας, αποτελεί και το ‘The Secret Life of Plankton‘ (2012), ένα έξοχο ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, που γυρίστηκε για τις ανάγκες της παγκόσμιας, διαδραστικής, εκπαιδευτικής πλατφόρμας, TED Education. Σε αυτό το εγχείρημα, πέρα από τους δύο προαναφερόμενους παραγωγούς και σκηνοθέτες, συνδράμει, τόσο η επιστημονική συντάκτρια (Sea Studios Foundation) και διευθύντρια ερευνών (National Geographic Explorer), Tierney Thys, όσο και ο συντονιστής – ιδρυτής (Tara Oceans Expedition) και επίτιμος διεθυντής έρευνας (CNRS), Christian Sardet. Χρησιμοποιώντας οπτικό υλικό από την καταπληκτική σειρά – πρότζεκτ (ντοκιμαντέρ μικρού μήκους), που παρήγαγε και επιμελήθηκε ο Christian Sardet (‘Plankton Chronicles‘, 2011), το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε παρά να είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακό: δείγματα από πλαγκτόν, συγκεντρώνονται και καταγράφονται από HD-SLR κάμερες που φέρουν ειδικούς φακούς, όχι μόνο για να τα αποτυπώσουν σε συνθήκες απεριόριστου σκοταδιού (dark field microscopy), μα και για να τα παρουσιάσουν σε απόσταση αναπνοής (macro photography).

Η τέχνη και η επιστήμη επιστρατεύονται για να αναδείξουν την ασυναγώνιστη ομορφιά της σπάνιας βιοποικιλότητας (ζωικής ή φυτικής πλαγκτονικής μορφής) που αναπτύσσεται στην επιφάνεια των υδάτινων επιφανειών (ωκεανών ή θαλασσών) και είναι απαραίτητη για την επιβίωση πολυάριθμων πλασμάτων (από μικρού μεγέθους ψάρια μέχρι τεράστια θαλάσσια κήτη). Στο ‘Plankton Chronicles’, κάθε αυτοτελές επεισόδιο, επιτυγχάνει να συστήσει έναν διαφορετικό, μοναδικό επισκέπτη αυτής της τόσο ευαίσθητης, ιδιότυπης και πολυμορφικής συμβίωσης, που σε πολύ μεγάλο βαθμό εξακολουθεί και παραμένει ανεξερεύνητη από την επιστημονική κοινότητα (και άγνωστη από τον περισσότερο κόσμο). Συμπυκνωμένη, αλλά εξίσου αποκαλυπτική, εκδοχή αυτών των επεισοδίων, αποτελεί το 6λεπτο ντοκιμαντέρ, ‘The Secret Life of Plankton’. Ένα απειροελάχιστο μόνο σκέλος του κόσμου των περιπλανώμενων (‘πλαγκτόν’ προέρχεται από τη λέξη ‘πλαγκτός’, που σημαίνει περιπλανιέμαι), ξεπροβάλλει από τις πιο αθέατες περιοχές και παρατίθεται ακολουθώντας μια υποδειγματική αφήγηση.

Ένα νεκρό, κοκκινωπό ψάρι, που παρευρίσκεται σε κάποιον πάγκο πώλησης (ιχθυοπωλείο) αναλαμβάνει τον ρόλο του παράδοξου αφηγητή, αυτού που είναι ικανός να ενώσει το νήμα της δικής του ιστορίας με εκείνη εκατομμυρίων άλλων όντων που είτε δεν κατορθώνουν να έρθουν στη ζωή είτε όταν συμβαίνει αυτό εγκυμονούν συνεχώς κίνδυνοι (ελάχιστα, πάντως, επιβιώνουν). Από το υποβοηθούμενο ταξίδι αυτού του ψαριού στο στάδιο της προνύμφης, μέχρι εκείνο μιας διάφανης μέδουσας που μπορεί να μετακινηθεί με τις δικές της δυνάμεις, παρελαύνουν μια σειρά από αλλόκοτα πλάσματα, ποικίλων μεγεθών, σχημάτων, ιδιοτήτων και χρωματισμών. Τα εκθαμβωτικά στιγμιότυπα με τα περιπλανώμενα ζώα, εναλλάσσονται, προσφέροντας μια κατατοπιστική εικόνα για μερικά από τα αόρατα πλάσματα με τα οποία ενηλικιώθηκε το ψάρι – αφηγητής.  Όντα που κάθε άλλο παρά συνυπάρχουν αρμονικά, μιας και για κάθε ένα που παρουσιάζεται κάποιο άλλο ενυπάρχει για να επιβάλλει την παρουσία του. Όπως, για παράδειγμα, η προνύμφη καβουριού που αρπάζει και κατατρώει το θήραμα της με συνοπτικές διαδικασίες ή το μαλάκιο – κανίβαλος που κατασπαράζει τα αδέλφια του, και τα σιφωνοφόρα που ρίχνουν τοξικά δολώματα για να πιάσουν τη λεία τους. Βιαιότατες συμπεριφορές σε έναν αέναο κύκλο ζωής, που καταλήγει να είναι καθημερινός αγώνας για επιβίωση. Τίποτα, πάντως, δεν μπορεί να αναμετρηθεί με την πλούσια και θρεπτική τροφή που παρέχουν οι μονοκύτταροι οργανισμοί (φυτοπλαγκτόν) σε κάθε λογής πλάσμα, εκείνοι δηλαδή που μετασχηματίζουν την ηλιακή ενέργεια σε χημική (φωτοσύνθεση) και καθιστούν δυνατή την ύπαρξη των περισσότερων έμβιων όντων. Πολύ σοφά, αυτή η τόσο περιληπτική περιήγηση, κλείνει με το (αφηγούμενο) ψάρι να καταβροχθίζει το τερατώδες και παράξενα συμπεριφοριστικό πλάσμα που ενέπνευσε την περιπέτεια φαντασίας, ‘Aliens‘ (1986), λίγο προτού καταλήξει και πάλι η κάμερα στον πάγκο, για να υπενθυμίσει τον δικό του επίλογο.

Ένα ντοκιμαντέρ σύντομης διάρκειας, που στην ουσία παρουσιάζει τη διαφορετικότητα και τη διατροφική πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζει το ιεραρχημένο, εξελισσόμενο περιβάλλον του πλαγκτόν και περισσότερο λειτουργεί σαν εφαλτήριο έναυσμα για να παρακολουθήσει κανείς όλη τη σειρά (‘Plankton Chronicles’). Αξίζει να σημειωθεί πως μπορεί να προβλήθηκε με σημαντική επιτυχία στη θεματική ενότητα των προτάσεων που αξίζει να ανακαλυφθούν (‘Popular TED Talks‘), γρήγορα όμως, κατάφερε να ξεπεράσει τους περιορισμούς του μέσου και να αποτελέσει πηγή έμπνευσης και για άλλες μορφές. Τέτοιες που δείχνουν κατάλληλες να κοινοποιήσουν σε περισσότερο κόσμο την ύπαρξη και καθοριστική συμβολή τούτων των εξωπραγματικών πλασμάτων. Κατά κύριο λόγο, το ασυνήθιστο περιεχόμενο που συνοδεύει το ‘The Secret Life of Plankton’, προτιμήθηκε για να ενδύσει το βιντεοκλίπ του σπαρακτικού τραγουδιού, ‘Manta Ray‘, που (συν)δημιούργησαν, οι J. Ralph (μουσική) και Anohni (στίχοι) για τις απαιτήσεις του τελευταίου, περιβαλλοντολογικού ντοκιμαντέρ (‘Racing Extinction‘, 2015) του πολυβραβευμένου, σκηνοθέτη και φωτογράφου, Louie Psihoyos. Το ‘Manta Ray’, συναποτέλεσε το ένα από το δύο τραγούδια που συνέθεσε ο J. Ralph για το σάουντρακ του ‘Racing Extinction’ και εκείνο που όχι μονάχα προτάθηκε για όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου τραγουδιού, αλλά το βίντεο του μέσα σε ελάχιστες μέρες ξεπέρασε τις 1.000.000 προβολές. Η μελωδία στο πιάνο σε συνδυασμό με τη χαρακτηριστική, αισθαντική φωνή της Anohni και την εγκράτεια της ενορχήστρωσης ποιούν ένα τραγούδι αξιομνημόνευτο, που κατορθώνει να επισημάνει την απερίσκεπτη και ανέγνοιαστη παρέμβαση / εκμετάλλευση (ρύπανση των θαλασσών, συρρίκνωση της βιοποικιλότητας). Τ’ ότι την αναφορά στα απειλούμενα είδη (εν προκειμένω, στο σαλάχι μάντα), την ενισχύουν οι απαράμιλλες εικόνες των περιφερόμενων όντων (πλαγκτόν) από το ‘The Secret Life of Plankton’, το κάνει αρκετά πιο αποτελεσματικό.