Bear Story

Το προσωπικό παρελθόν συναπαντιέται με το συλλογικό μνημονικό μιας ταλαιπωρημένης χώρας μέσα από τη συγκινητική και αφοπλιστική ιστορία ενός οικογενειακού αποχωρισμού (εξορία) στο ‘Bear Story‘ του πρωτοεμφανιζόμενου Χιλιανού σκηνοθέτη Γκαμπριέλ Οσόριο, που κατέκτησε το όσκαρ στην κατηγορία της καλύτερης ταινίας μικρού μήκους κινουμένων σχεδίων. Η επιβράβευση αυτή, δεν θα μπορούσε παρά να επικυρώσει την αναγνώριση μιας σπουδαίας, μικρής δημιουργίας που κάθε άλλο παρά παραπέμπει σε γλυκανάλατη ταινία κινουμένων σχεδίων (οποιουδήποτε κινηματογραφικού μεγέθους). Η σκοτεινή ιστορία ενός αρκούδου που απομακρύνθηκε από την οικογένεια του με βίαιο τρόπο (και πάντα ανακαλεί την προηγούμενη, αδιαίρετη, ευτυχισμένη κατάσταση), διαθέτει τεράστια συναισθηματικά αποθέματα, σεναριακή τόλμη και τεχνική τελειότητα, η επιτυχία της όμως έγκειται, στο ότι κατορθώνει να απευθυνθεί μέσα από δυο διαφορετικά και εξαιρετικά δομημένα επίπεδα ανάγνωσης (περιβάλλοντα), όχι μόνο σ’ ένα ανήλικο (ως είθισται) κοινό, αλλά και σ’ ένα πιο ενήλικο και αναμφισβήτητα υποψιασμένο. Το γεγονός ετούτο, πάντως, δεν σημαίνει πως ο σκηνοθέτης ποίησε μια ταινία που δεν μπορούν να την κατανοήσουν οι μικρότεροι θεατές. Τουναντίον, αξιοποιώντας τη δημιουργική ελευθερία του κινούμενου σχεδίου και κάποιες ευφάνταστες τεχνικές, κατορθώνει να εξισορροπήσει υποδειγματικά, ανάμεσα στον κόσμο της αλληγορίας και την ανελέητη πραγματικότητα και να γίνει στον ίδιο βαθμό αντιληπτός.

Αρκεί κανείς να αναλογιστεί την αφηγηματική διαστρωμάτωση του κινούμενου σχεδίου για να συνειδητοποιήσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί αυτή η κινηματογραφική δισημία. Κατά την έναρξη της ταινίας, ένας σχολαστικός αρκούδος εμφανίζεται να επιτελεί κάποιες εργασίες συντήρησης σ’ ένα πολύ ξεχωριστό, κουρδιστό μουσικό κουτί. Το τελευταίο, όπως θα αποδειχθεί λίγο αργότερα, ενέχει έναν ολόκληρο, λεπτομερέστατο κόσμο με χαρακτήρες και παραστάσεις από την παρελθοντική, δυσαναπλήρωτη, προσωπική του ζωή. Σκυθρωπός καθώς είναι θα επισκεφθεί τους χώρους της κατοικίας όπου διαμένει και θα αναζητήσει για πολλοστή φορά τα προσφιλή πρόσωπα που κάποτε συνέθεταν τη φαινομενικά αδιάσπαστη οικογένειά του. Είναι τέτοια η απώλεια που κουβαλάει που δεν θα μπορούσε παρά να τους αποζητάει συνεχώς στα αδειανά δωμάτια, στις φωτογραφίες των τοίχων και τις μεταλλικές μινιατούρες που διατηρεί. Αυτή η ατελέσφορη αναζήτηση βρίσκει προσωρινή διέξοδο στο κουρδιστό μουσικό κουτί που έχει κατασκευάσει. Χρησιμοποιώντας με προβλεπόμενο, μα αξιοπρεπή τρόπο την τρισδιάστατη τεχνολογία, ο Γκαμπριέλ Οσόριο φανερώνει το μοναχικό περιβάλλον και τις γκριζωπές περιστάσεις κάτω από τις οποίες διαβιεί αυτός ο χαρακτήρας.

Όταν θα παραβρεθεί στους δρόμους της περιοχής για να πραγματοποιήσει μια απαραίτητη (βιοποριστική και ενθυμητική), καθιερωμένη λειτουργία (την περιστροφή της τροχαλίας του μουσικού κουτιού) η ατμόσφαιρα και το ύφος προοδευτικά θα τροποποιηθεί. Το κουρδιστό μελωδικό κιβώτιο δεν κατασκευάστηκε μονάχα για να ικανοποιήσει τη συναισθηματική του κενότητα. Έναντι κάποιας συμβολικής, πενιχρής πληρωμής προβάλλει την πολυτάραχη ζωή (του αρκούδου) στους ανυποψίαστους περαστικούς. Κατά μια έννοια, κοινωνεί μια αλήθεια που ενώ αφορά και άλλους, τεχνηέντως τείνει να λησμονηθεί. Μαζί με το νεαρό αρκουδάκι που θα τον προσεγγίσει θα περιπλανηθούν και οι θεατές στον κόσμο της κακεντρέχειας, της βαναυσότητας και της ατιμωρησίας. Στο σημείο αυτό, ο Χιλιανός σκηνοθέτης χρησιμοποιεί μια διαφορετική τεχνοτροπία που ναι μεν είναι και αυτή τρισδιάστατη διαθέτει όμως, κάτι πιο αριστοτεχνικό και ακατέργαστο από τη γλαφυρή, στρογγυλοποιημένη σχηματοποίηση που επιτάσσει η προηγούμενη μέθοδος. Η ίδια η χρησιμοποίηση του κουρδιστού μουσικού κουτιού, όπως και των μεταλλικών φιγούρων ή και των χειροποίητων μακετών που περιέχει στο εσωτερικό του, δεν γίνεται τυχάρπαστα μιας και ένεκα της παλαιότητας ανακαλούν σαν αντικείμενα κάτι πολύ μακρινό. Είναι τέτοια η τεχνική που ακολουθείται και ο τρόπος που αποκαλύπτεται το τραγικό παρελθόν του ήρωα που η ταινία απογειώνεται. Το παρόν όμως, και μια πραγματικότητα που αποδεικνύεται περισσότερο αδυσώπητη (απ’ όσο θα όφειλε), προσγειώνουν απότομα τον χαρακτήρα και τον ανταμείβουν ηθικά – συναισθηματικά, μόνο στο παράλληλο περιβάλλον του κουρδιστού μουσικού κουτιού. Με αυτό τον τρόπο το κουτί φροντίζει, εκτός των άλλων, να αποκαταστήσει τη μνήμη και να επικαλύψει το συναίσθημα.

Το άγριο και αιματοβαμμένο (σχεδόν δεκαεπταετές) στρατιωτικό καθεστώς του Αουγούστο Πινοσέτ, που χαρακτηρίστηκε από θανατηφόρα βασανιστήρια, ανεξιχνίαστες εξαφανίσεις και επιβεβλημένους διωγμούς, ευρίσκεται πίσω από κάθε παιχνιδιάρικο πλάνο ετούτης της ζωόμορφης, συμβολικής απεικόνισης και ο Γκαμπριέλ Οσόριο δράττεται της ευκαιρίας για να αντιπαραβάλει τα προσωπικά βιώματα που είχε ο ίδιος και η οικογένειά του. Δίχως αυτά να είναι το ίδιο αποτρόπαια με άλλα που έχουν καταγραφεί, καταφέρνουν να συγκινήσουν μιας και διαθέτουν στο επίκεντρό τους, τον διωγμό, τον βασανισμό και τον κατακερματισμό μιας ακόμη οικογένειας. Έχοντας τελέσει δημόσιος υπάλληλος στη δημοκρατικά εκλεγμένη, σοσιαλιστική διακυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο παππούς του σκηνοθέτη, ο Λεοπόλδο Οσόριο, εξορίστηκε σε μια άλλη χώρα για αρκετά χρόνια μόλις επιβλήθηκε το πραξικόπημα του Πινοσέτ. Αντιπροσωπευτικό είναι πως ο σκηνοθέτης γεννήθηκε και μέχρις ενός σημείου μεγάλωσε με τις αναπόφευκτες επιπτώσεις αυτής της μακρινής απουσίας. Τούτο το γεγονός (της απομάκρυνσης κάποιου ή και περισσοτέρων μελών), ερευνά και η ταινία μέσα από μια εύστοχη και ευκολονόητη, αλληγορική προσέγγιση (ο απαχθείσας αρκούδος που χωρίζεται από την οικογένειά του και μετατρέπεται σε περιφρονητικό θέαμα) που επικεντρώνεται και προσπαθεί να δώσει καθαρή απάντηση σε τέσσερα ζητήματα: Πώς είναι να ζεις μακριά από τα πολυαγαπημένα σου πρόσωπα; Πώς είναι να επιστρέφεις μετά από χρόνια και τίποτα να μην είναι όπως ακριβώς το θυμόσουν; Πώς παρηγορείσαι διαρκώς από ένα ανασκευασμένο παρελθόν; Και πώς αυτό επιδρά και διαμορφώνει καταλυτικά τα εναπομείναντα μέλη της οικογένειάς σου; Ο Γκαμπριέλ Οσόριο, χωρίς να γίνεται στιγμή διδακτικός, δημιουργεί ένα θαυμάσιο και ευρηματικό κινούμενο σχέδιο που μολονότι διαρκεί 10 λεπτά, καταφέρνει να τοποθετηθεί με απροσποίητη εγκαρδιότητα και πληρότητα πάνω σε όσα προαναφέρθηκαν.

https://vk.com/video244132350_171200778

Share