The Photo Ark, Η Βιοποικιλοτητα Μεσα Απο Τον Φωτογραφικο Φακο Του Τζοελ Σαρτορ

Σε μια ιδιαίτερα τεταμένη περίοδο για την Αμερική (την εντείνει, η Προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ), κατά την οποία, ο νόμος που διαφυλάττει τους φυσικούς οικότοπους και τα σπάνια είδη ζώων (νόμος περί απειλούμενων ειδών του 1973), τίθεται υπό σοβαρή αμφισβήτηση (γίνεται πολύ μεγάλη συζήτηση για να επιτραπεί το κυνήγι στις προφυλασσόμενες περιοχές και να εξαιρεθούν μερικά ζώα από την προστατευτική διάταξη, όπως είναι, ο γκρίζος λύκος, η καφέ αρκούδα και ο φαλακρός αετός) και από την Αφρική μέχρι τη βόρεια Ευρώπη και τη Νότια Αμερική, πολλά άλλα είδη κυνηγιούνται και σφαγιάζονται ανεξέλεγκτα (αφρικανικοί ελέφαντες, αρμαντίλοι, γαλάζιες φάλαινες), παρά τις όποιες κυνηγετικές απαγορεύσεις και τη δημιουργία ειδικών ζωνών (εθνικά πάρκα), στοχευμένες δράσεις, όπως εκείνη, του Τζόελ Σαρτόρ θεωρούνται πιο απαραίτητες από ποτέ. Ο Αμερικανός Τζόελ Σαρτόρ, που εκτός από φωτογράφος είναι και συγγραφέας, ομιλητής, δάσκαλος, υπέρμαχος του περιβάλλοντος και μακροχρόνιος συνεργάτης του ονομαστού, περιβαλλοντικού, επιστημονικού, γεωγραφικού και ιστορικού περιοδικού National Geographic (ως φωτογράφος έχει καλύψει περισσότερα από τριάντα θέματά του, την τελευταία εικοσαετία), δημιουργεί σε στενή συνεργασία με το τελευταίο, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον φωτογραφικό λεύκωμα (The Photo Ark), που κύριο σκοπό έχει να δείξει την ομορφιά της ποικιλομορφίας και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για τα είδη που κινδυνεύουν από εξαφάνιση. Ένα πολυετές και πολυπρισματικό εγχείρημα, στο οποίο καταγράφονται με πρωτότυπο και συναρπαστικό τρόπο, ολοένα και περισσότερα είδη που συναντώνται σε ζωολογικούς κήπους και προστατευμένα μέρη σε όλη την υφήλιο.

Ο Τζόελ Σαρτόρ από μικρή ηλικία επέδειξε την αγάπη του για το περιβάλλον, καθώς επίσης, την ανησυχία του για τα είδη που χάνονται και τείνουν να εκλείψουν. Μπορεί να σπούδασε δημοσιογραφία, γρήγορα όμως, άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία της φύσης και να δουλεύει για λογαριασμό διαφόρων περιοδικών. Παρόλα αυτά, ήταν όταν διαγνώσθηκε με καρκίνο του στήθους η σύζυγος και μητέρα των τριών ανήλικών του παιδιών, που ξεκίνησε να ασχολείται με το συγκεκριμένο πρότζεκτ. Το χρονικό διάστημα, κατά το οποίο, η γυναίκα του έκανε χημειοθεραπείες, περιόρισε τα ταξίδια στο εξωτερικό και πέρασε πολύ χρόνο στη γενέτειρά του πόλη (Λίνκολν της Νεμπράσκα). Εκεί, δεν άργησε να επισκεφθεί, τον τοπικό ζωολογικό κήπο για παιδιά και να ανακαθορίσει την τέχνη του. Πιο ειδικά, η φωτογράφιση ενός γυμνού τυφλοπόντικα με ανορθόδοξο τρόπο (τον απομόνωσε από το περιβάλλον του και τον εναπόθεσε επάνω σε μια λευκή επιφάνεια κοπής), έδωσε τη δυνατότητα στον Τζόελ Σαρτόρ να θέσει τον προβληματισμό του για τα απειλούμενα είδη, υπό διαφορετική βάση.

Μέσα από μια τόσο διαφορετική φωτογραφική αντιμετώπιση, ο Τζόελ Σαρτόρ κατόρθωσε να προσεγγίσει με αμεσότητα και χωρίς περισπασμούς το ζώο, και έτσι να δημιουργήσει το επαγγελματικό του πορτρέτο. Στιγμή, η οποία του έδωσε και την ιδέα: να φωτογραφήσει όσο το δυνατόν περισσότερα ζώα, μακριά από τα περιβάλλοντα που ζουν, με τρόπο τέτοιο, που ανεξάρτητα από το είδος, την εμφάνιση και τις ικανότητές τους, να τα παρουσιάζει επί ίσοις όροις (στο ίδιο μέγεθος και πάντα μπροστά από μια λευκή ή μαύρη επιφάνεια κοπής). Όσο η γυναίκα του Τζόελ Σαρτόρ επανακτούσε τις δυνάμεις της τόσο εκείνος επισκεπτόταν παρακείμενους ζωολογικούς κήπους και φωτογράφιζε ζώα με τούτη τη μέθοδο. Μέχρι που το φωτογραφικό πρότζεκτ τράβηξε την προσοχή του National Geographic, οι συντάκτες του οποίου του πρότειναν να καταγράψει στον φωτογραφικό του φακό, πολύ περισσότερα είδη (ανάμεσα στα οποία, συγκαταλέγονται φυσικά και αυτά που κινδυνεύουν με ολοκληρωτικό αφανισμό), για να δημιουργηθεί ένα αντιπροσωπευτικό φωτογραφικό αρχείο παγκόσμιας βιοποικιλότητας. Για τις απαιτήσεις αυτές, ο Τζόελ Σαρτόρ, δεν περιορίστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια και σε άλλες ηπείρους. Τα περισσότερα δε από τα ζώα που συνάντησε και φωτογράφησε είχαν γεννηθεί και ενηλικιωθεί σε συνθήκες αιχμαλωσίας, γεγονός που τον εξυπηρέτησε, μιας και οι υπεύθυνοι των ζωολογικών κήπων και των εθνικών πάρκων, γνώριζαν τις ιδιαιτερότητες και τις ψυχολογικές διακυμάνσεις των ζώων, ώστε να αποφευχθούν άσχημα περιστατικά κατά τη διάρκεια των φωτογραφήσεων. 

Αντιμετωπίζοντας με την ίδια λατρεία, εκτίμηση και θαυμασμό όλα τα ζώα, ο Τζόελ Σαρτόρ, μέχρι στιγμής, έχει επισκεφθεί 40 χώρες και ολοκληρώσει το πορτρέτο τουλάχιστον 9.500 διαφορετικών ειδών (το ζητούμενο είναι να αγγίξει ή ακόμη και να υπερβεί τα 12.000 είδη). Από το Σιφάκα του Κοκερέλ, τη μακρύλαιμη χελώνα του Ρότι και το ανατολικοαφρικανικό γκρι γερανό, μέχρι τον ευρασιατικό λίγκα, τον νοτιοαμερικανικό διδάκτυλο βραδύποδα και τον ρινόκερο από τη Σουμάτρα, ο Τζόελ Σαρτόρ έχει ποιήσει πορτρέτα εντυπωσιακής ομορφιάς και ανεπιτήδευτης αυθεντικότητας, που συνδυάζουν την υψηλή αισθητική με την ειλικρίνεια και το χιούμορ. Αξίζει να επισημανθεί, πως πέρα από το ότι όλα συμπληρώνουν το διαρκώς επεκτεινόμενο αρχείο, κυκλοφορούν ήδη δύο εκδόσεις: το Photo Art Book, ένα 400σελιδο βιβλίο που συγκεντρώνει ορισμένες από τις φωτογραφίες και τις παραβάλλει με τα πολύ χαρακτηριστικά κείμενα του βιολόγου άγριας φύσης, συγγραφέα και φωτογράφου Ντάγκλας Τσάντγουικ και το Animal Ark, μια 48σέλιδη εκδοχή που απευθύνεται σε παιδιά και συνοδεύει τα επιλεγμένα πορτρέτα ζώων με το όμορφα ισορροπημένο μείγμα ποίησης και πεζογραφίας του βραβευμένου παιδαγωγού, ποιητή και συγγραφέα Κουάμι Αλεξάντερ.

Εκτός από τη χρησιμοποίηση των πορτρέτων σε θαυμάσιες εκδοτικές απόπειρες, μερικές από τις φωτογραφικές αποδόσεις των ζώων έγιναν εξώφυλλο στο National Geographic (στο τεύχος Απριλίου 2016, για πρώτη φορά στη μακρόχρονη πορεία του, το ιστορικό περιοδικό κυκλοφόρησε με δέκα διαφορετικά εξώφυλλα, αμφότερα παρμένα από τη φωτογραφική κιβωτό), ενώ άλλες έχουν προβληθεί με τη συνδρομή προτζέκτορα και LED φωτισμών στις προσόψεις εμβληματικών κτιρίων (επί παραδείγματι, στο Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ στη Νέα Υόρκη και τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη). Παράλληλα, υπαίθριες εγκαταστάσεις που φιλοξενούν τις μεγεθυμένες φωτογραφίες των ζώων έχουν τοποθετηθεί (ή επρόκειτο) σε κάποιους από τους ειδικά διαμορφωμένους χώρους που ζουν αυτά (ζωολογικός κήπος του Ντάλας) ή και σε ινστιτούτα και μουσειακά ιδρύματα σε όλη την ήπειρο (στο Μουσείο του National Geographic στην Ουάσιγκτον και το Εθνικό Μουσείο Τέχνης Άγριας Ζωής στο Γουαϊόμινγκ). Εν είδει έκθεσης (Photo Ark Zoo Exhibitions), οι επισκέπτες των ζωολογικών κήπων, των ενυδρείων και των κέντρων διάσωσης ζώων, έρχονται σε επαφή με το φιλόδοξο σχέδιο της φωτογραφικής κιβωτού, ενημερώνονται πλήρως γύρω από τα έκτακτα ζητήματα που ανακύπτουν για τα εικονιζόμενα ζώα, καθώς και για το τι μπορούν να κάνουν, ώστε να αποτρέψουν τη δρομολογημένη εξαφάνιση χιλιάδων ειδών. Αφορμής δοθείσης, λοιπόν, το National Geographic έχει δημιουργήσει μια πολύπλευρη καμπάνια ενημέρωσης και ενεργής συμμετοχής, που παρακινεί τον κόσμο να επιβεβαιώσει την έμπρακτη υποστήριξή του: από το να φωτογραφηθεί μαζί με κάποια εικόνα της κιβωτού και να την κοινοποιήσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (#savetogether), μέχρι να συνδράμει οικονομικά και ένα κομμάτι της επιδότησης να πάει σε εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης (Help us Save Wild Life).

Αναμφισβήτητα, αυτή η τόσο ξεχωριστή κιβωτός, αξιοποιεί με πολυσύνθετο, εμπνευσμένο και σύγχρονο τρόπο τη δύναμη της φωτογραφίας, για να καταγράψει τα είδη, να εμπνεύσει τη δράση και να βοηθήσει παντοιοτρόπως, στη διάσωση και διατήρηση της ποικιλομορφίας της άγριας ζωής. Και αυτό δεν θα μπορούσε παρά να οφείλεται στην οξυμένη αντιληπτική και καλλιτεχνική ικανότητα ενός ανθρώπου τόσο ευαισθητοποιημένου περιβαλλοντικά όσο είναι, ο Τζόελ Σαρτόρ. Πηγάζει όμως και από τον τρόπο με τον οποίο το National Geographic επιστρατεύει την αναγνωρισιμότητα, τη δικτύωση και την εμπειρία του, για να προωθήσει τα φωτογραφικά πορτρέτα και να απευθυνθεί στις νεαρότερες ηλικίες και το άθροισμα της εκπαιδευτικής κοινότητας. Διότι, πέρα από τον τρόπο με τον οποίο οι ζωολογικοί κήποι και τα μουσεία αξιοποιούν τις φωτογραφίες είναι και τα σχολεία, που συμμετέχουν ενεργά σε τούτη την προσπάθεια.  Ενδοσχολικές δραστηριότητες, όπως αυτές, που παροτρύνουν τους μαθητές να φέρουν εις πέρας τρεις διασκεδαστικές και επιμορφωτικές προκλήσεις (Three Conservation Missions), μέσα από τη φωτογράφιση, τη διεξαγωγή έρευνας, τη γραφή, τον σχεδιασμό, την παρουσίαση και τον διαμοιρασμό, ευρίσκονται προς αυτή την κατεύθυνση και βοηθούν τα παιδιά να γνωρίσουν καλύτερα τα ζώα που απειλούνται με αφανισμό, να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους συντελείται αυτό και να υποστηρίξουν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να παρεμποδιστεί η εξόντωση συγκεκριμένων ειδών. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, όταν οι μαθητές προσκαλούνται να παρακολουθήσουν πιο εξειδικευμένα παιδαγωγικά προγράμματα, στα οποία εκπαιδεύονται να χρησιμοποιούν τα φωτογραφικά πορτρέτα των ζώων ως πανίσχυρο και αυθυπόστατο εργαλείο αφήγησης (The Power of Images in Storytelling) ή για να διερευνήσουν τους παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο τα υπό εξαφάνιση και απειλούμενα είδη, και τη σημασία που έχουν τα διάφορα φυσικά οικοσυστήματα για την επιβίωσή τους (Threatened Animals and Their Habitats).