Transparent in America (Μερος 2)
Υπάρχει μια εξαίσια τηλεοπτική σειρά, που αποτυπώνει με ψύχραιμο και διεισδυτικό τρόπο τους ανθρώπους που εμφανίζουν στην πορεία της ζωής τους, διαφορετική ταυτότητα από το προκαθορισμένο τους κοινωνικό φύλο – ρόλο. Στο ‘Transparent’ (Τζιλ Σόλογουει, 2014), ο διαζευγμένος Μορτ (Τζέφρι Ταμπόρ), συνταξιοδοτημένος καθηγητής πολιτικών επιστημών, αποφασίζει να ακολουθήσει και να ικανοποιήσει τις καταπιεσμένες επιθυμίες του αληθινού του εαυτού. Για τις ανάγκες του οποίου, θα χρειαστεί να εξωτερικεύσει στα τρία ενήλικα του παιδιά (μεταξύ άλλων), τη γυναικεία παρουσία που κρυβόταν ερμητικά πίσω από το κατασκευασμένο προσωπείο του άνδρα – πατέρα. Η αξιολάτρευτη Μάουρα, που από καιρό προετοίμαζε και καρτερούσε αυτή τη φυσική διαδοχή, θα αρχίσει να υποκαθιστά, αβίαστα και αποφασιστικά, την καταπιεστική κοινωνική – οικογενειακή μεταμφίεση. Η σειρά αυτή, χωρίς να κάνει εκπτώσεις και περισσότερο από κάθε άλλο κινηματογραφικό κατασκεύασμα ή τηλεοπτικό προϊόν, δίνει υλική υπόσταση και ζωτική πνοή στα διεμφυλικά άτομα, τόσο ώστε, η καρδιά τους να πάλλεται αδιάκοπα και δυνατά και για ένα μη εξοικειωμένο κοινό.
Η επιφάνεια των ανθρώπων, όπως δηλώνει εύστοχα και ο τίτλος της σειράς, δεν είναι και τόσο αδιαφανής ή απροσπέλαστη, αρκεί να έχει κανείς, το θάρρος, τη φυσική (εν)όραση και την ανεμπόδιστη επιθυμία να δει την αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτήν. Συνήθως, οι άνθρωποι εθελοτυφλούν, αδυνατώντας να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα που ελλοχεύει. Είναι τέτοια τα κοινωνικά στερεότυπα που κουβαλούν, που η συμμορφωμένη τους αντίληψη καταλήγει να λειτουργεί κατασταλτικά για τους ανθρώπους που αγαπούν. Επιθυμούν να ξορκίσουν την αλήθεια από φόβο μήπως εκτεθούν ή παρεκκλίνουν από τους πανομοιότυπους και απαραβίαστους κανόνες. Σε μια δραματουργικά ξεχωριστή στιγμή της σειράς, ο Μορτ θα συναντήσει εκτάκτως, τη μικρότερη και πιο αταξινόμητη κόρη. Η Άλι, θα αντικρύσει τον πατέρα της μετά από μια τραγελαφική προσπάθεια, να εξερευνήσει (υπό την επήρεια των ναρκωτικών) τη σεξουαλική πλευρά δυο Αφροαμερικανών. O Μορτ δεν θα διστάσει, θα εκμεταλλευθεί την ευκαιρία που του παρουσιάζεται και θα αποκαλύψει την ταυτότητα της Μάουρα σ’ αυτήν, ενώ ταυτόχρονα θα της επισημάνει πως από τα τρία του παιδιά εκείνη ήταν πάντα η πιο ξεχωριστή μιας και αντιλαμβανόταν με διαφορετικό τρόπο τους ανθρώπους και τις καταστάσεις που συνέβαιναν γύρω της. Η Άλι, θα τον κοιτάξει με διαπεραστική ειλικρίνεια και ενθουσιασμό στα μάτια και θα του πει πως τον βλέπει όπως δεν τον έχει ξαναδεί ποτέ. Θα συνειδητοποιήσει πως η παρουσία της Μάουρα βρισκόταν πάντα εκεί, μα τώρα μπορεί και η ίδια να την δει ολοκάθαρα και ανεμπόδιστα μπροστά της.
Είναι θέμα διαφορετικής οπτικής αντίληψης – παρατήρησης λοιπόν, και κατά πόσο μπορεί και επιθυμεί κάποιος να φωτίσει την κοινωνική διαφάνεια των ανθρώπων. Ο Τζος, ο γιος, ως άλλο κυρίαρχο αρσενικό (με ακόρεστες σεξουαλικές ορέξεις και υπεράριθμες γυναικείες κατακτήσεις), δεν θα αντιμετωπίσει με ψυχραιμία τη μεταμόρφωση του Μορτ. Γι’ αυτόν ο πατέρας θα είναι πάντα, ένας άνδρας χωρίς περούκες και μακιγιάζ που φοράει παντελόνια. Ενδεικτικό είναι, πως όταν θα ενημερωθεί για το γεγονός, εκτός του ότι θα το πάρει χωρίς τη δέουσα σοβαρότητα θα επαναπαυθεί στην ιδέα πως μπορεί να είναι ομοφυλόφιλος. Η κατάπληξη που θα αισθανθεί ο Τζος, όταν δει πως ο πατέρας του συμπεριφέρεται όπως ακριβώς μια γυναίκα, δεν θα είναι τόσο για το καθ’ αυτό γεγονός, αλλά για τις προκλητικές επιλογές που επιφέρει μια τέτοια απόφαση στη δημόσια εικόνα του. Ο ενδυματολογικός κώδικας και η ανάλαφρη κινησιολογία της Μάουρα, θα αναστατώσουν τη διαμορφωμένη, στερεοτυπική εικόνα που έχει ο γιος για τον πατέρα. Ο Τζος, από φόβο μήπως ντροπιαστεί από τον κοινωνικό του περίγυρο θα είναι ανεκτικός, όχι όμως και ιδιαίτερα ενθαρρυντικός.
Από την άλλη, η μεγαλύτερη κόρη (Σάρα), που πρόσφατα χώρισε από τον ετεροφυλόφιλο γάμο της (για χάρη ενός αξεπέραστου ομοφυλοφιλικού έρωτα), όχι μόνο θα αφουγκραστεί αλλά θα αποδεχθεί επί ίσοις όροις την επιθυμία του πατέρα της. Σε μια θαρραλέα σκηνή, αξιοπρεπής διεκδίκησης της διεμφυλικής παρουσίας στη σφαίρα του δημοσίου χώρου, η Σάρα θα συνοδεύσει μαζί με την Άλι, την Μάουρα σ’ ένα εμπορικό κέντρο. Μια ευχάριστη και αρμονική σκηνή, όπου δοκιμάζουν και ανακαλύπτουν και οι τρεις, το μακιγιάζ που τους ταιριάζει, θα ακολουθήσει μια άλλη που λειτουργεί, ως θλιβερή υπενθύμιση πως πάντα θα υπάρχουν απαίσιοι άνθρωποι, ικανοί να σε πληγώσουν με συμπεριφορές που υποκινούνται από έναν αδικαιολόγητο και παρερμηνευμένο, κοινωνικό καθωσπρεπισμό. Η εμφάνιση της Μάουρα στις γυναικείες τουαλέτες, θα βρει την αντίδραση της (μεμονωμένη), η Σάρα όμως, θα χειριστεί με αποστομωτικό τρόπο και κατάλληλο ύφος, την ανεκδιήγητη συμπεριφορά. Θα την απομονώσει, αποκαθιστώντας έτσι (αν και μερικώς) τη λαβωμένη τιμή της Μάουρα. Η τελευταία δε, ενώ θα πικραθεί αρχικά, θα αποχωρήσει με σχετική υπερηφάνεια, έχοντας ήδη επιτύχει μια μικρή, αλλά αξιοσημείωτη νίκη με την παρουσία της εκεί. Ο αγώνας της, μόλις ξεκίνησε και δεν θα είναι εύκολος, ούτε καθολικά αποδεκτός και αναγνωρισμένος. Στο πεδίο της κοινωνικής ένταξης και αποδοχής, η Μάουρα, δεν έχει να διαχειριστεί μόνο την εικόνα της, αλλά και την οικογένεια της, και θα το κάνει με ώριμο και στοργικό τρόπο.
Η Μάουρα παλεύει για να γίνει κατανοητή και αποδεκτή από την οικογένεια της, γιατί μόνο έτσι θα καταφέρει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις μιας αδηφάγας και προσκολλημένης κοινωνίας. Παράλληλα, είναι σημαντικό και αναγκαίο, να διατηρήσει την ισορροπία και τη συνοχή της οικογένειας, τη στιγμή που συμβαίνει μια τόσο μεγάλη αλλαγή. Η απόφαση της να κάνει την εξωτερίκευση της σε μια κρίσιμη ηλικία, δείχνει πως μπορεί οι κοινωνικοί και οικογενειακοί παράγοντες να ήταν ανασταλτικοί, η βούληση της όμως, παραμένει άκαμπτη, μεστή και ισχυροποιημένη. Τώρα πια, τα παιδιά της είναι ενήλικα, έχοντας ακολουθήσει τις επιλογές τους, ενώ ως ένα βαθμό είναι και οικονομικά εξασφαλισμένα. Μόνο που αυτά, σε μια από τις ωραιότερες και πιο συγκινητικές σκηνές, όχι μόνο αυτής της σειράς αλλά και κάθε άλλου έργου που έχει συναφή θεματολογία, θα αποδείξουν πως είναι απερίσκεπτα, ακατάλληλα και άπληστα, στο να σεβαστούν, να διαχειριστούν και να αντιμετωπίσουν μια τόσο σημαντική στιγμή, όσο είναι το να τολμήσει να παρουσιαστεί κανείς, σε μια μουσική σκηνή για να τραγουδήσει ντουέτο με τη συμπαθητική, εξίσου διεμφυλική, φίλη. Όχι γιατί έχει καλή φωνή ή επειδή προσδοκά να ακολουθήσει κάποιο καλλιτεχνικό μονοπάτι, αλλά γιατί νιώθει την ανάγκη να εκφραστεί συναισθηματικά και να πραγματοποιήσει άλλο ένα, στέρεο και εξωστρεφές βήμα, που θα επιφέρει την πολυπόθητη κοινωνική επιδοκιμασία.
Σε μια τόσο διάφανη στιγμή, η αγάπη και η παρότρυνση του κόσμου, είναι σημαντικό και αδιαπραγμάτευτο προαπαιτούμενο για να λειτουργήσει η μαγεία που θα απελευθερωθεί. Η Μάουρα μαζί με την υποστηρικτική της φίλη, Νταβίνα, θα προετοιμαστούν εντατικά για τη βραδιά ‘διεμφυλικού ταλέντου’ και τα παιδιά της αρχικά θα σεβαστούν την επιθυμία της και θα παρευρεθούν. Για τις ανάγκες της εμφάνισης, οι δύο γυναίκες θα φορέσουν τα πιο λαμπερά χαμόγελα και τα πιο εντυπωσιακά φορέματα για να βγουν στη σκηνή. Ο ειλικρινής και ανεπιτήδευτος τρόπος με τον οποίο θα ερμηνεύσουν το επιτυχημένο, ‘Somebody that I used to know’ του Gotye, μετατρέπει αυτόματα ένα κομμάτι που δεν γράφτηκε για τη σειρά σε αναπόσπαστο τμήμα της. Η Μάουρα, εμπνέεται από τα προσωπικά της βιώματα για να δώσει συναισθηματική υπόσταση στους στίχους του τραγουδιού. Η επανάληψη του στίχου, ‘τώρα είσαι κάποιος που συνήθιζα να γνωρίζω’ είναι ο δικός της, θριαμβευτικός, αλλά και γλυκόπικρος αποχαιρετισμός του αρσενικού της ρόλου. Σε μια παράλληλη, υποδειγματική κινηματογράφηση, παρακολουθούμε τη στάση και τη συμπεριφορά που θα κρατήσουν τα παιδιά της, όχι επειδή δεν την λατρεύουν αλλά γιατί δεν μπορούν να μετριάσουν και να ελέγξουν τα δικά τους πάθη και αδυναμίες. Τα τρία της παιδιά, δεν θα κατανοήσουν πόσο σημαντική είναι για την ίδια αυτή η εκδήλωση, και θα κάνουν όλα όσα χρειάζεται για να την καταστρέψουν. Το 7ο επεισόδιο, κορυφώνει ότι έχουμε παρακολουθήσει από την αρχή της σεζόν, και αφήνει την Μάουρα να τραγουδάει με σπαρακτικό τρόπο για τη μοναξιά της.
Ένα στοιχείο που λειτουργεί καθοριστικά στη σειρά, είναι η σεναριακή και σκηνοθετική απόφαση να μην ακολουθηθεί γραμμική, χρονική αφήγηση, στα της οθόνης τεκταινόμενα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα και βαθύτερα τον αμφίσημο ρόλο του Τζέφρι Ταμπόρ (Μορτ – Μάουρα), καθώς επίσης και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Έτσι, από το σύγχρονο και προοδευτικό Λος Άντζελες, οδηγούμαστε σ’ ένα πολύ πιο συντηρητικό και ασφυκτικό παρελθόν. Εκεί, παρακολουθούμε τις μυστικοπαθείς και ελεγχόμενες προσπάθειες που καταβάλλει ο Μορτ για να ανακαλύψει τον εαυτό του – για να γνωρίσει την Μάουρα. Πολύ πριν, η τελευταία, διεκδικήσει την αυτονομία της ήταν μια δυσδιάκριτη σκιά για τον Μορτ. Επομένως, έχει σημασία να καταλάβουμε πως ο Μορτ, διαχειριζόταν τις πρώτες ενδείξεις, τις σποραδικές εμφανίσεις, αλλά και κατά πόσο έπεφτε στην αντίληψη του οικογενειακού του περιβάλλοντος η μεταστροφή αυτή. Η Μάουρα, δεν είναι ένα ουρανοκατέβατο πλάσμα, είχε παρελθόν, ζει στο παρόν και προσδοκά το μέλλον.
Στο παρελθόν αυτό, η τυχαία συνάντηση που θα έχει με ένα ακόμη άτομο, που εξερευνά τη γυναικεία του πλευρά, θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και η Μάουρα θα αρχίσει να κάνει τα πρώτα της, δειλά βήματα. Από το δωμάτιο ενός απομακρυσμένου ξενοδοχείου και την παρθενική, δημόσια εμφάνιση – μεταμφίεση της Μάουρα στο εστιατόριο αυτού, μέχρι την ειδυλλιακή διαμονή σ’ ένα παραθεριστικό θέρετρο όπου συγκεντρώνονται αρκετοί που ντύνονται ή συμπεριφέρονται γυναικεία, ο Μορτ δείχνει να απολαμβάνει τη θηλυκή του πλευρά. Ωστόσο, σε αντίθεση με τον φίλο του (Μάρσυ), γρήγορα θα συνειδητοποιήσει πως δεν μπορεί να αρκεστεί και να ικανοποιηθεί μόνο από αυτό. Κάθε φορά που ετοιμάζεται να επιστρέψει στην οικογενειακή του κατοικία και να απεκδυθεί τη Μάουρα, μόνο πικρία και δυσφορία μπορεί να αισθανθεί. Όχι γιατί δεν επιθυμεί να επιστρέψει ή γιατί δεν αγαπάει τους ανθρώπους του, αλλά γιατί δεν μπορεί να είναι, έτσι όπως πραγματικά θα ήθελε. Για τον Μορτ, η παρουσία της Μάουρα, δεν αποτελεί μια σεξουαλική ιδιοτροπία, μια παροδική παρέκκλιση, και αυτή την πτυχή η σειρά θα την αναδείξει καλά. Η πλειοψηφία των ανδρών που βρίσκονται στο θέρετρο και φορούν γυναικεία ρούχα, θα αποδειχθούν το ίδιο φοβικοί ή συντηρητικοί με οποιονδήποτε ετεροφυλόφιλο. Γι’ αυτούς, η θηλυκή μεταμφίεση είναι ένα καταπιεσμένο σεξουαλικό βίτσιο. Μπορεί σε μια τέτοια μάζωξη ή στο υπνοδωμάτιο του σπιτιού τους να φορούν γυναικεία ενδύματα, στο δημόσιο περιβάλλον όμως, ντύνονται και συμπεριφέρονται με αρρενωπότητα. Ο αφοριστικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν όποιον αποκλίνει από την κοινωνική κανονικότητα, ακόμη και στα πλαίσια της δικής τους συνάθροισης, είναι ενδεικτικός. Σε δυο αντιπροσωπευτικές στιγμές (στο τηλέφωνο και στο αυτοκίνητο), ο Μορτ θα βάλει τα κοινωνικά του όρια και θα διαχωρίσει τη θέση του.
Μέσα σε 10 ημίωρα επεισόδια, τα οποία μπορούν να ιδωθούν και ως αλληλοεξαρτώμενες, μικρού μήκους ταινίες, το ‘Transparent’ κατορθώνει να θίξει και να αναδείξει ένα θέμα που λίγοι τολμούν να το αντιμετωπίσουν στις απαραίτητες του διαστάσεις. Σε σημεία μπορεί να φαίνεται πως το κάνει με υπερβολικά εξεζητημένο και εξωραϊσμένο τρόπο, διαθέτει όμως, τόση ειλικρίνεια και τέτοια αμεσότητα, που είναι ικανή όχι μόνο, να λυγίσει κάθε κοινωνικό ενδοιασμό, αλλά και να σου ραγίσει την καρδιά. Μεγάλο μερίδιο το χρωστάει στην εξαίσια και αποστομωτική ερμηνεία του Τζέφρι Ταμπόρ. Στα χέρια του, η αδιαμόρφωτη και άγουρη ακόμη, Μάουρα, μετατρέπεται σε ένα ευαίσθητο και τρυφερό πλάσμα. Χωρίς να εμπίπτει στην ευκολία της ερμηνευτικής υπερβολής και τον φθηνό μελοδραματισμό, κατορθώνει να αποδώσει κάθε απροσδόκητη χαρά ή γλυκόπικρη απογοήτευση που βιώνει ο χαρακτήρας. Αφοπλιστικές ερμηνείες όπως αυτή, του Τζέφρι Ταμπόρ, έρχονται για να υπενθυμίσουν πως δεν αρκεί να βάλεις τόνους μακιγιάζ και γυναικεία φορέματα για να υποδυθείς ένα τέτοιο άτομο, αν δεν έχεις εμβαθύνει και κατανοήσει αρκετά, τόσο την αμφίσημη, ανεξερεύνητη σεξουαλικότητα που κουβαλάς, όσο και το πως μπορεί να αισθάνονται αυτοί οι άνθρωποι.
Η Μάουρα του Τζέφρι Ταμπόρ, διαθέτει αμεσότητα, φυσικότητα και δωρικότητα, ενώ η δημιουργός και σκηνοθέτης της, Τζιλ Σόλογουει, την ικανότητα να συνθέσει ένα τολμηρό πορτραίτο, μια συγκινητική μα όχι διδακτική ωδή, για όλα αυτά τα άτομα που προσπαθούν να γίνουν ευδιάκριτα και να ενταχθούν για όλους τους σωστούς, ισότιμους και ανιδιοτελείς λόγους από το κοινωνικό περιβάλλον. Και αν σε κάποιες στιγμές, υπάρχει μια υπερβολική ελευθεριότητα στον τρόπο με τον οποίο σκιαγραφείται η έντονη, πολυποίκιλη σεξουαλική δραστηριότητα των περισσότερων βασικών χαρακτήρων της σειράς, είναι γιατί ο κόσμος δεν έχει εξοικειωθεί ακόμη με την ιδέα να μιλάει ελεύθερα, χωρίς προκαταλήψεις ή ενοχές για τις σεξουαλικές του ιδιαιτερότητες και προτιμήσεις. Και μέχρι να έρθει η στιγμή (φρονώ πως δεν θα αργήσει), όπου ένα διεμφυλικό άτομο θα κληθεί να ερμηνεύσει ανοιχτά (πάγια διεκδίκηση της ομοφυλοφιλικής κοινότητας), όχι μόνο τα παθήματα και τις εμπειρίες ενός τέτοιου ατόμου, αλλά και κάποιας άλλης, ολότελα διαφορετικής, ερμηνευτικής πρόκλησης, μια σειρά σαν κι αυτή, όπως και οι κινηματογραφικές παραγωγές που προαναφέρθηκαν, κρίνονται απαραίτητες. Για να ευαισθητοποιηθεί και να ταυτιστεί, ένα μεγαλύτερο και πιο συντηρητικό ή φοβικό κοινό, με τις ιστορίες και τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων αυτών. Για να καταπολεμηθεί, η προκατάληψη, ο ρατσισμός και τα σεξουαλικά στερεότυπα. Για να αρθεί το καταχρηστικό μονοπώλιο των ετεροφυλόφιλων στην τέχνη, όπως στην πραγματική ζωή. Για να μπορέσουν να ζήσουν με αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια τα διεμφυλικά άτομα.
